-AB’nin adaleti Türkiye’ye 1, Karadağ’a 7,5…

-Avrupa Birliği Komisyonu, 2014-2020 dönemi için IPA 2 
kapsamında, Türkiye’ye 57,6 avro kaynak ayırırken, 
Karadağ’a 433,5 avro kaynak tahsis etti
-Buna göre, AB, Karadağ’a, Türkiye’nin kişi başına 7,5 katı
kaynak ayırmış oldu
-Nüfusu 7,2 milyon olan Sırbistan’a, 77,3 milyonluk Türkiye’ye
ayrılan kaynağın üçte biri kadar kaynak verilecek
-Komisyonun 2014-2020 dönemi için ayırdığı 11 milyar 150
milyon avroluk Katılım Öncesi Yardım Aracı’ndan (IPA 2),
Türkiye’nin payına sadece 4 milyar 453,9 milyon Avro düştü
-AB, bu kaynaktan Sırbistan’a 1 milyar 508, Makedonya’ya
664,2, Arnavutluk’a 649,5, Kosova’ya 645,5, Karadağ’a
270,5 milyon avro verecek
-Nüfusun yüzde 80,78’ini oluşturan Türkiye, IPA 2’deki payı
sadece yüzde 39,94 olacak
-Çok ülkeli açık kaynak dışarda tutulduğunda bile Türkiye’nin
payı yüzde 54,37’yi geçmeyecek
-Avrupa Birliği’nin kaynak dağıtımı, Nasrettin Hoca’nın çocuklara
cevizleri dağıtmasına benziyor. Bir avuç cevizi alıp bir çocuğa,
arkasından iki cevizi bir başkasına, birkaç avucu ötekine,
beş altı taneyi berikine vermesi, bazı çocuklara hiç vermemesi gibi…

Avrupa Birliği (AB) Komisyonu, aday ülkelere eşit davranmıyor. Türkiye’yi Balkanlarda yer alan aday veya muhtemel aday ülkelerinden olumsuz şekilde ayırmaya devam ediyor.

AB’nin adaleti Türkiye’ye 1, Karadağ’a 7,5 vermek şeklinde. Avrupa Birliği Komisyonu, 2014-2020 dönemi için IPA 2 kapsamında, Türkiye’ye 57,6 avro kaynak ayırırken, Karadağ’a 433,5 avro kaynak tahsis etti. Buna göre, AB, Karadağ’a, Türkiye’nin kişi başına 7,5 katı kaynak ayırmış oldu.

Komisyonun 2014-2020 dönemi için ayırdığı 11 milyar 150 milyon avroluk Katılım Öncesi Yardım Aracı’ndan (IPA2) Türkiye’nin payına sadece 4 milyar 453,9 milyon Avro düştü. AB, bu kaynaktan Sırbistan’a 1 milyar 508, Makedonya’ya 664,2, Arnavutluk’a 649,5, Kosova’ya 645,5, Karadağ’a 270,5 milyon avro verecek. Nüfusu 7,2 milyon olan Sırbistan’a, 77,3 milyonluk Türkiye’ye ayrılan kaynağın üçte biri kadar kaynak verilecek demek ki.

Bu kaynağın, 2 milyar 958,7 milyon avrosu da çok ülkeli açık kaynak olarak kullanılacak.

AB, diğer aday ülkelerden Bosna Hersek’e aktaracağı kaynağı sonra belirleyecek.

AB Komisyonu, Türkiye’ye 2014’de 620,4, 2015’de 626,4, 2016’da 630,7, 2017’de 636,4, 2018-2020 döneminde de 1 milyar 940 milyon avro kullandıracak.

Füle; “AB yolunda ilerlemeye yardımcı olmayı amaçladık”

Basında yer alan haberlere göre, AB Komisyonu’nun Genişleme ve Komşuluk Politikasından sorumlu üyesi Stefan Füle, yardımın vatandaşları doğrudan etkileyecek reformların uygulanması için verileceğini, aday ülkelerin AB yolunda ilerlemesine yardımcı olmayı amaçladıklarını belirtmiş.

Şimdi bu kaynak “adil bir şekilde dağıtılmış mı?” sorusunun yanıtlarını ele alalım. Şu kesin ki büyük bir bürokratik yapı halini almış AB ve AB Komisyonu, bu kaynağı dağıtırken bir sürü kriteri göz önünde tutmuş, kılı kırk yarmış ve bu rakamları oluşturmuştur. İtiraz edilmesi halinde sayfalarca yanıt verecek durumdadırlar. Haklı da olsanız kesinlikle haksız duruma düşersiniz.

Bütün bunları göz önünde bulundurarak, her ne kadar kaynağın yaklaşık yüzde 40’ı Türkiye’ye ayrılmışsa da hem ülkelerin ekonomik durumu hem de nüfusları dikkate alındığında, bu payın yetersiz olduğu iddiasını ortaya atabiliriz. AB’nin belirlediği kriterler bir yana, kimse bu kaynağı bölüştürürken nüfus büyüklüğü ve ekonomik gelişmişlik durumunu göz önünde tutmamızın yanlış olacağını söylemez sanırım. İki kritere göre parayı dağıtabiliriz. Hiç de haksızlık olmaz. Birincisi nüfus. İkincisi ise kişi başına yurtiçi gelir düzeyi.

7 ülkenin nüfusları

Uluslararası Para Fonu’nun (IMF) tahminlerine göre, 2014 yılında Türkiye’nin nüfusu 77 milyon 324 bin, Sırbistan 7 milyon 199 bin, Bosna Hersek 3 milyon 871 bin, Arnavutluk 2 milyon 774 bin, Makedonya 2 milyon 76 bin, Karadağ 624 bin olacak. Kosova ile ilgili nüfus tahmini IMF’de bulunmuyor. Amerikan Merkezi İstihbarat Teşkilatı’nın (CIA) her ülkeyle ilgili çok sayıda bilginin almanak stilinde yer aldığı referans kaynak kitap “Factbook”un  2014 verilerine göre, Kosova’nın nüfusu 1 milyon 859 bin.

Buna göre, 7 aday ve muhtemel aday ülkenin toplam 95 milyon 727 bin olan nüfusunun yüzde 80,78’i Türkiye’ye, yüzde 7,52’si Sırbistan’a, yüzde 4,04’ü Bosna Hersek’e, yüzde 2,90’ı Arnavutluk’a, yüzde 2,17’si Makedonya’ya, yüzde 1,94’ü Kosova’ya, yüzde 0,65’i ise Karadağ’a ait durumda.

7 ülkenin kişi başına yurtiçi geliri

Kişi başına yurtiçi gelir düzeyinin, 2014 yılı için Türkiye’de 9 bin 920, Karadağ’da 7 bin 498, Sırbistan’da 6 bin 161 dolar, Makedonya’da 5 bin 333, Arnavutluk’ta 4 bin 999, Bosna Hersek’te 4 bin 940 dolar olacağı tahmin ediliyor. Kosova ile ilgili IMF tahmini yok ama CIA Factbook verilerinden yapılan hesaplamaya göre kişi başına yurtiçi gelir düzeyi 4 bin dolar civarında.

Bu verilerden nüfusu ele alırsak Türkiye toplam IPA2 bütçesinin yüzde 80,78’ini alması gerekiyor. Buna karşın, nüfusun yüzde 80,78’ini oluşturan Türkiye, IPA2’den sadece yüzde 39,94 doğrudan pay alabilecek. Çok ülkeli açık kaynak dışarda tutulduğunda bile Türkiye’nin payı yüzde 54,37’yi geçmeyecek.

Balkan ülkeleri içinde nüfusun yüzde 7,52’sini oluşturan Sırbistan, çok ülkeli açık kaynak hariç 8 milyar 191,6 milyon avroluk kaynağın yüzde 18,41’ini, nüfusun yüzde 0,65’i olan Karadağ, kaynağın yüzde 3,30’unu alacak. Buna karşın, nüfusun yüzde 2,90’ını oluşturan Arnavutluk’a, nüfusun yüzde 2,17’sini oluşturan Makedonya’dan daha az kaynak ayrılmış. Makedonya’ya yüzde 8,11 kaynak ayrılırken, Arnavutluk’un kaynağı yüzde 7,93’de kalmış.

Bu durum, kişi başına yurtiçi gelirle de açıklanamaz. Çünkü, Arnavutluk’un 2014 yılındaki kişi başına yurtiçi geliri 4 bin 999 dolarda kalacakken, Makedonya’nın ki 5 bin 333 doları bulacak. Yani tam tersi olarak Arnavutluk, daha yoksul olduğu için daha fazla kaynak almalı.

Kaynağı kişi başına kaynak bazında incelediğimizde haksızlık çok daha net olarak ortaya çıkıyor. AB, 2014-2020 dönemi için IPA 2 kapsamında kişi başına en fazla kaynağı 433,5 avroyla Karadağ’a ayırdığı, bu ülkeyi 347,2 avroyla Kosova’nın, 319,9 avroyla Makedonya’nın izlediği görülüyor. Komisyon, bu dönem için kişi başına Arnavutluk’a 234,1 avro, Sırbistan’a 209,5 avro kaynak ayırırken, Türkiye’nin kaynağını 57,6 avroda tuttu. Buna göre, AB, Karadağ’a, Türkiye’nin kişi başına 7,5 katı kaynak ayırmış oldu.

Nasrettin Hoca’nın ceviz dağıtmasıyla AB’nin kaynak dağıtması aynı

Avrupa Birliği’nin kaynak dağıtımı, Nasrettin Hoca’nın çocuklara cevizleri dağıtmasına benziyor. Bir avuç cevizi alıp bir çocuğa, arkasından iki cevizi bir başkasına, birkaç avucu ötekine, beş altı taneyi berikine vermesi, bazı çocuklara hiç vermemesi gibi.

Bilinen bir Nasrettin Hoca fıkrasıdır. Çocuklar, mahallede birbirlerine girmişler. Kavga döğüş, kıyamet… Ele geçirdikleri bir kucak cevizi bir türlü doğru dürüst bölüştüremiyorlarmış. Kavganın kızıştığı bir sırada Hoca da oradan geçiyormuş. Çocuklar koşarak ona başvurmuşlar: “Hoca Efendi, ne olur, şunları bize güzelce bölüştürüver”. Çocuklar bir kenara çekilmişler. Hoca geçmiş cevizlerin başına. “Çocuklar demiş, Allah taksimi mi istersiniz, yoksa kul taksimi mi?” Çocukların hepsi birden: “Allah taksimi, Allah taksimi” diye bağırmışlar. Bunun üzerine Hoca, bir avuç ceviz alıp bir çocuğa vermiş. Arkasından iki cevizi bir başkasına, birkaç avucu ötekine, beş altı taneyi berikine… Bazı çocuklara da hiç vermemiş. Çocuklar Hoca’ya itiraza başlamışlar. “Bu nasıl taksim Hoca Efendi, haksızlık ettin!” demişler. Hoca da “Çocuklar demiş, siz benden Allah taksimi istemediniz mi? Allah taksimi böyledir. O, dilediğine az, dilediğine çok verir, hiç vermediği de olur, herkes kısmetine boyun eğer!”

AB’nin dağıtımı konusunda ne dense boş. Nüfus kriterini alsak, doğru değil. Çünkü bu durumda kaynağın yüzde 80,78’inin Türkiye’ye verilmesi gerekiyor. Kişi başına yurtiçi geliri alsak doğru değil. Çünkü, en yüksek gelirli ülke Türkiye ama Türkiye’yi Karadağ izliyor. Buna rağmen en fazla kişi başına kaynak Karadağ’a sağlanıyor. Oysa, en yoksul durumdaki Kosova, Bosna Hersek ve Arnavutluk’a kişi başına daha fazla kaynak ayrılmalı, Karadağ ve Makedonya’ya değil.

Avrupa Birliği adayı ve muhtemel adayı 7 Balkan ülkesine 2014-2020 döneminde kişi başına ayrılan IPA 2 kaynağı şöyle:

	Kişi
	Başına
	Kaynak
Aday ülkeler	(Avro)
Türkiye	57,6
Sırbistan	209,5
Bosna Hersek (x)
Arnavutluk	234,1
Makedonya	319,9
Kosova (xx)	347,2
Karadağ	433,5

(x): Bosna Hersek’e ayrılan kaynak henüz belirlenmedi.

(xx): CIA tahminlerinden projekte edildi.

Avrupa Birliği adayı ve muhtemel adayı 7 Balkan ülkesinin 2014 nüfus tahminleri ve payları şöyle:

	2014
	Nüfusu	Payı
Balkan Ülkeleri	(Bin)	(Yüzde)
Türkiye	77.324	80,78
Sırbistan	7.199	7,52
Bosna Hersek	3.871	4,04
Arnavutluk	2.774	2,90
Makedonya	2.076	2,17
Kosova (xxx)	1.859	1,94
Karadağ	624	0,65
Toplam	95.727	100,00

         (xxx): CIA tahmini.

Avrupa Birliği adayı ve muhtemel adayı 7 Balkan ülkesinin 2014-2020 döneminde kullanabilecekleri IPA 2 kaynağı miktarı ve bu ülkelerin toplam kaynaktan aldıkları pay şöyle:

	2014-2020
	IPA2
	Kaynağı	Payı
Aday ülkeler	(Milyon Avro)	(Yüzde)
Türkiye	4.453,9	39,94
Sırbistan	1.508,0	13,52
Bosna Hersek (x)		0,00
Arnavutluk	649,5	5,82
Makedonya	664,2	5,96
Kosova	645,5	5,79
Karadağ	270,5	2,43
Açık Kaynak	2.958,7	26,53
Toplam	11.150,3	100,00

(x): Bosna Hersek’e ayrılan kaynak henüz belirlenmedi.

Avrupa Birliği adayı ve muhtemel adayı 7 Balkan ülkesinin 2014-2020 döneminde kullanabilecekleri IPA 2 kaynağı miktarı ve bu ülkelerin, çok ülkeli açık kaynak dışarda tutulduğunda toplam kaynaktan aldıkları pay şöyle:

	2014-2020
	IPA2
	Kaynağı	Payı
Aday ülkeler	(Milyon Avro)	(Yüzde)
Türkiye	4.453,9	54,37
Sırbistan	1.508,0	18,41
Bosna Hersek (x)		0,00
Arnavutluk	649,5	7,93
Makedonya	664,2	8,11
Kosova	645,5	7,88
Karadağ	270,5	3,30
Toplam	8.191,6	100,00

(x): Bosna Hersek’e ayrılan kaynak henüz belirlenmedi.

Avrupa Birliği adayı ve muhtemel adayı 7 Balkan ülkesinin 2014 kişi başına gayri safi yurtiçi hasıla tahminleri şöyle:

	2014
	Kişi Başına
	GSYH
Aday ülkeler	(Dolar)
Türkiye	9.920
Sırbistan	6.161
Bosna Hersek	4.940
Arnavutluk	4.999
Makedonya	5.333
Kosova (xx)	4.000
Karadağ	7.498

(xx): CIA tahminlerinden projekte edildi.

Not: Nasrettin Hoca fıkrası sadakat.net’ten alınmıştır.