-Merkez Bankası, faiz indirmeli mi?
-Öncelikle şunu belirtmekte fayda var; Merkez Bankası,
piyasayı, ekonomiyi hepimizden iyi izliyor
-İzleme tamam da Merkez Bankası bazen niye hata
yapıyor diye sorarsanız; "iyi
izlersiniz, verileri doğru toplarsınız
ama kararı hatalı verebilirsiniz" diyebilirim
ama kararı hatalı verebilirsiniz" diyebilirim
-Futbolda da olmuyor mu? Bazı teknik
direktörler, karşı
takımı çok iyi tahlil etmesine karşın,
kendi futbollarını
doğru ortaya koyamadıkları, istediklerini
yapamadıkları
için maçı kaybedebiliyorlar
-Şu kesin ki Merkez Bankası, son yıllarda
büyük bir
hata yapmadı. Bunu siyasilere rağmen yapmadı
-Siyasi baskı olmasa belki çok daha iyi bir
yönetim sergileyebilirdi
Merkez Bankası’nın bu ülkede çektiğini
hemen hiçbir kurum çekmedi anlaşılan. En azından ayda bir kez, siyasilerin
sözlü ikazlarına muhatap kalıyor. Tartışmanın özü, faiz oranları insin mi
inmesin mi? Ekonomiyi yönetenler hariç iktidardaki siyasilerin büyük çoğunluğu,
hükümet politikalarını destekleyen iş dünyasının ezici bir kesimi, Merkez Bankası’nın
faiz indirimine gitmesi yönünde baskı yapıyor.
Tartışma bu kez Cumhurbaşkanlığı makamına
kadar çıktı. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Türkiye Genç İşadamları
Konfederasyonu’nu kabulünde Merkez Bankası’nı eleştirdi.
Yüksek faizler devam ederse yatırımların
istenilen seviyede yürümeyeceğini belirten Erdoğan, “Uluslararası camiadaki faiz politikasına
yakın bir politikayı bizim de uygulamamız lazım. Dünyada herkes faizleri
indirirken bizim Merkez Bankamız hâlâ aynı yerde duruyor, inmiyor, neyi bekliyorsun
sen? Şimdi ‘Merkez Bankası bağımsızdır’ diyebilirler, ben de bağımsızım.
Cumhurun sesi olarak bunu yapmak durumundayız, gerekirse çağırıp kendileriyle
bunu konuşacağız, bu iş böyle yürümez” dedi. Erdoğan, petrolün 110 dolardan 45
dolara gerilediğini, 2015-2016’da bu civarlarda olacağını, hesapların buna göre
yapıldığını belirtti.
Merkez Bankası, siyasi baskı nedeniyle
faizle bir miktar oynayacak gibi
Peki Merkez Bankası faiz indirmeli mi?
Aslında indirdi. Merkez Bankası en son 28 Ağustos 2014 tarihinde, gecelik borç
almada yüzde 7,50, borç vermede yüzde 11,25 (eski oran yüzde 12 idi), geç
likidite penceresinde borç almada yüzde 0, borç vermede yüzde 12,75 (eski oran
yüzde 13,50 idi), bir hafta repoda borç
vermede yüzde 8,25’e (eski oran yüzde 8,75 idi) çekti. TCMB, faiz oranlarını 20
Ocak 2015 tarihinde değiştirecek mi? Bilinmiyor ama siyasi baskı nedeniyle bir
miktar oynama yapacak gibi görünüyor.
Öncelikle şunu belirtmekte fayda var;
Merkez Bankası, piyasayı, ekonomiyi hepimizden iyi izliyor. İzleme tamam da
Merkez Bankası bazen niye hata yapıyor diye sorarsanız; "iyi izlersiniz,
verileri doğru toplarsınız ama kararı hatalı verebilirsiniz" diyebilirim.
Futbolda da olmuyor mu? Bazı teknik direktörler, karşı takımı çok iyi tahlil
etmesine karşın, kendi futbollarını doğru ortaya koyamadıkları, istediklerini
yapamadıkları için maçı kaybedebiliyorlar.
Şu kesin ki Merkez Bankası, son yıllarda
büyük bir hata yapmadı. Bunu siyasilere rağmen yapmadı. Siyasi baskı olmasa
belki çok daha iyi bir yönetim sergileyebilirdi.
Kim hangi tarafta
Turizmciler, ihracatçılar, yurt dışı
müteahhitlik firmaları gibi gruplar güçlü TL’den yana değiller. Eski dış
ticaret bakanları, şimdi yine dış ticaretten sorumlu eski ve yeni ekonomi
bakanlarının hepsi, istisnasız Merkez Bankası’nın faiz indirmesini, döviz
kurlarının yükselmesini talep ettiler. Böyle olunca, ülke içi fiyatlar yabancı
para cinsinden ucuzlayacak, daha fazla turist gelecek, daha fazla ihracat
yapılacak, dışarıda kazanılan döviz ülkeye getirildiğinde daha fazla Türk Lirası
edecek.
Tabii bu grup, ülke için tüketimin artması,
ithal girdi fiyatlarındaki artıştan ve tüketim artışından dolayı enflasyonun
fırlaması, fırlayan enflasyonun altında kalacak faizler nedeniyle mevduatlarda
azalma gibi konularla ilgilenmiyorlar.
Ekonomiyi yönetenler ip üstündeki canbaz
gibi olmalı
Şu unutulmamalıdır ki ekonomi tamamen belki
de dış politikadan daha fazla denge politikasıyla yönetilir. Ekonomiyi
yönetenler ip üstündeki canbaz gibi olmalı. Keskin kararlar ekonomiyi, dengeyi
bozar. Tıpkı keskin sirke küpüne zarar olduğu gibi. Yanlış bir kararla damdan
düşersiniz. Halinizden de kimse anlamaz.
Borçları, harcamaları yöneten Hazine ve
ondan sorumlu bakan ile Merkez Bankası Başkanı bunu gözetmek zorunda. Enflasyon
yükselirken, faizin düşürülmeyeceği artık tartışılmamalı.
Faizin istisnai durumlarda düşürülmesi
Ekonomik büyüme sıfıra iner veya eksiye
düşer, ekonomiyi canlandırmak için faiz indirimi yapar, sıkı para politikası
yerine genişlemeci bir politika izlersiniz. Bu durumlar istisnai durumlardır.
Savaş sonrası gibi. 2008 küresel kriz gibi. Kriz o kadar büyüktü ki krizi
atlatmak için Merkez Bankaları genişleme politikaları izlediler, adeta para
bastılar. Faizleri sıfıra kadar çektiler. Türkiye’de şu anda böyle bir durum
var mı? Veriler doğruysa ülke çok büyük bir krizin içinde değil. Tamam büyüme
yüzde 2,5’lara kadar düşecek ama sıfır da olmayacak. Yüzde 2,5 büyüme bizim
için az ama bunu artırmak için ekonomik dengeleri tamamen bozacak bir eylem
içine girerseniz o büyümeyi de gelecekte ararsınız. Bunu Türkiye, Cumhuriyet
tarihinde defalarca yaşadı.
Dünyada bizdeki gibi bir tartışma gördünüz
mü?
Dünyada bizdeki gibi bir tartışma gördünüz
mü? ABD, İngiltere, Almanya, Fransa’da böyle tartışmalara hiç rastladınız mı?
Bakanların, başbakanların, başkanların, cumhurbaşkanlarının kamuoyu önünde
Merkez Bankalarını eleştirdikleri bir durum oldu mu? Tam tersi, ekonomide bir
sorun olduğunda yürütme koltuklarında oturanlar kendilerini sorumlu tutarlar.
Ekonomik krize doğru giden Rusya’da Devlet Başkanı Vladimir Putin, mevcut
ekonomik durum konusunda kendilerini sorumlu tutup ve “karşı karşıya kaldığımız
sıkıntılar, sadece dış kaynaklı değil. Sadece, uluslararası konjonktürle
ilişkili yaptırımlar ve şartların neden olduğu kısıtlamalarla bağlantılı değil,
yıllardır gelişen kendi hatalarımızla da bağlantılı” demedi mi?
Burada ekonomiden sorumlu Başbakan Yardımcısı
Ali Babacan’ın sıkıntısı büyük. Ona çok iş düşüyor. Siyasi baskıyı temel olarak
göğüsleyecek kişi o. Bakalım ne kadar dayanacak?
Babacan’ın sözleri
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın
“faizleri indirmek için daha neyi bekliyorsun?” dediği Merkez Bankası’nın faiz
politikalarıyla ilgili olarak Ali Babacan, kurumun piyasa gelişmelerini çok
yakından izlediğini ve bütün görüşleri dinleyerek dikkate aldığını söylemesi
ilginçti.
AA’nın Editör Masası’na katılan Babacan,
Merkez Bankası’nın ne yapması gerektiği konusunda herhangi bir şeyi prensip
olarak söylemediklerini, “bu yeni de değil, benim 12 yıldır Merkez Bankası ile
ilgili ‘Şöyle yapsın, böyle yapsın’ gibi bir ifadem olmalı. Bunun mutlaka
ruhuna da dikkat etmek lazım. Para Politikası Kurulumuz bütün bu gelişmeleri
eminim ki dikkate alır, değerlendirmelerini yapar, karar günü geldiği zaman da
kararını açıklar” derken hem nalına hem mıhına bir açıklamaya da imza attı.
İfadesinin başında, kendisinin müdahale
anlamına gelen bir ifade kullanmayacağını, 12 yıldır da kullanmadığını
söylerken, ikinci bölümde neredeyse Para Politikası Kurulu’na “eleştirileri de
dikkate alın kardeşim” gibi bir edayla hareket etti. Bence ikinci bölümü hiç
dillendirmese daha iyi olacaktı.
Her hatanın karşılığı olur, gardımızı
düşürmeyelim
Cumhurbaşkanı’nın ifadelerinden, Babacan’ın
bu sözlerinden Merkez Bankası’nın Para Politikası Kurulu’nun ne kadar etki
altında kaldığını bu hafta göreceğiz. Umarım ekonominin bütün parametrelerini
düşünerek, ekonomiye zarar vermeyecek bir karar verirler. Gerçekten sıkıntılı
bir dönemden geçen Türk ekonomisinin, mevcut ulusal ve uluslararası
konjonktürde büyük sarsıntılar yaşamaması gerekiyor. Ekonomide, her hatanın
kesinlikle bir karşılığı olacağı yönünde gayri resmi bir kuralın varlığını göz
ardı etmeyelim. Hata yapmayalım. Boksta olduğu gibi gardımızı düşürsek yumruğu
yeriz.
Şimdi başlıktaki soruya dönelim. Merkez
Bankası, faiz indirmeli mi? Dediğim gibi Merkez Bankası piyasayı, ekonomiyi
hepimizden iyi izliyor. Durumu en iyi onlar biliyor. Biz açıklanan kadar
biliyoruz ya da tahmin ediyoruz. Hal böyleyken bırakalım nasıl hareket
edeceğine Merkez Bankası karar versin.
Merkez Bankası’nın gecelik faiz oranları 20
Şubat 2002 tarihinden bu yana aşağıdaki gibi bir seyir izledi:
Tarih
|
Borç Alma
|
Borç Verme
|
20.02.02
|
57.00
|
62.00
|
14.03.02
|
54.00
|
61.00
|
08.04.02
|
51.00
|
58.00
|
30.04.02
|
48.00
|
55.00
|
05.08.02
|
46.00
|
53.00
|
11.11.02
|
44.00
|
51.00
|
25.04.03
|
41.00
|
48.00
|
04.06.03
|
38.00
|
45.00
|
16.07.03
|
35.00
|
41.00
|
06.08.03
|
32.00
|
38.00
|
18.09.03
|
29.00
|
35.00
|
15.10.03
|
26.00
|
31.00
|
05.02.04
|
24.00
|
29.00
|
17.03.04
|
22.00
|
27.00
|
08.09.04
|
20.00
|
24.00
|
20.12.04
|
18.00
|
22.00
|
11.01.05
|
17.00
|
21.00
|
09.02.05
|
16.50
|
20.50
|
09.03.05
|
15.50
|
19.50
|
11.04.05
|
15.00
|
19.00
|
10.05.05
|
14.50
|
18.50
|
09.06.05
|
14.25
|
18.25
|
11.10.05
|
14.00
|
18.00
|
09.11.05
|
13.75
|
17.75
|
09.12.05
|
13.50
|
17.50
|
02.01.06
|
13.50
|
16.50
|
28.04.06
|
13.25
|
16.25
|
08.06.06
|
15.00
|
18.00
|
26.06.06
|
17.25
|
20.25
|
28.06.06
|
17.25
|
22.25
|
21.07.06
|
17.50
|
22.50
|
14.09.07
|
17.25
|
22.25
|
17.10.07
|
16.75
|
21.50
|
15.11.07
|
16.25
|
20.75
|
14.12.07
|
15.75
|
20.00
|
18.01.08
|
15.50
|
19.50
|
15.02.08
|
15.25
|
19.25
|
16.05.08
|
15.75
|
19.75
|
17.06.08
|
16.25
|
20.25
|
18.07.08
|
16.75
|
20.25
|
23.10.08
|
16.75
|
19.75
|
20.11.08
|
16.25
|
18.75
|
19.12.08
|
15.00
|
17.50
|
16.01.09
|
13.00
|
15.50
|
20.02.09
|
11.50
|
14.00
|
20.03.09
|
10.50
|
13.00
|
17.04.09
|
9.75
|
12.25
|
15.05.09
|
9.25
|
11.75
|
17.06.09
|
8.75
|
11.25
|
17.07.09
|
8.25
|
10.75
|
19.08.09
|
7.75
|
10.25
|
18.09.09
|
7.25
|
9.75
|
16.10.09
|
6.75
|
9.25
|
20.11.09
|
6.50
|
9.00
|
17.09.10
|
6.25
|
8.75
|
15.10.10
|
5.75
|
8.75
|
12.11.10
|
1.75
|
8.75
|
17.12.10
|
1.50
|
9.00
|
05.08.11
|
5.00
|
9.00
|
21.10.11
|
5.00
|
12.50
|
22.02.12
|
5.00
|
11.50
|
19.09.12
|
5.00
|
10.00
|
19.10.12
|
5.00
|
9.50
|
21.11.12
|
5.00
|
9.00
|
23.01.13
|
4.75
|
8.75
|
20.02.13
|
4.50
|
8.50
|
27.03.13
|
4.50
|
7.50
|
17.04.13
|
4.00
|
7.00
|
17.05.13
|
3.50
|
6.50
|
24.07.13
|
3.50
|
7.25
|
21.08.13
|
3.50
|
7.75
|
29.01.14
|
8.00
|
12.00
|
18.07.14
|
7.50
|
12.00
|
28.08.14
|
7.50
|
11.25
|
Merkez
Bankası’nın geç likidite penceresi faiz oranları 20 Şubat 2002 tarihinden bu
yana aşağıdaki gibi bir seyir izledi:
Tarih
|
Borç Alma
|
Borç Verme
|
20.02.02
|
5.00
|
62.00
|
14.03.02
|
5.00
|
61.00
|
08.04.02
|
5.00
|
58.00
|
30.04.02
|
5.00
|
55.00
|
01.07.02
|
5.00
|
65.00
|
05.08.02
|
5.00
|
63.00
|
11.11.02
|
5.00
|
61.00
|
20.03.03
|
5.00
|
56.00
|
25.04.03
|
5.00
|
53.00
|
04.06.03
|
5.00
|
50.00
|
16.07.03
|
5.00
|
46.00
|
06.08.03
|
5.00
|
43.00
|
18.09.03
|
5.00
|
40.00
|
15.10.03
|
5.00
|
36.00
|
05.02.04
|
5.00
|
34.00
|
17.03.04
|
5.00
|
32.00
|
08.09.04
|
5.00
|
28.00
|
20.12.04
|
5.00
|
26.00
|
11.01.05
|
5.00
|
25.00
|
09.02.05
|
5.00
|
24.50
|
09.03.05
|
5.00
|
23.50
|
11.04.05
|
5.00
|
23.00
|
10.05.05
|
5.00
|
22.50
|
09.06.05
|
5.00
|
22.25
|
11.10.05
|
5.00
|
22.00
|
09.11.05
|
5.00
|
21.75
|
09.12.05
|
5.00
|
21.50
|
02.01.06
|
9.50
|
19.50
|
28.04.06
|
9.25
|
19.25
|
08.06.06
|
11.00
|
21.00
|
26.06.06
|
13.25
|
23.25
|
28.06.06
|
13.25
|
25.25
|
21.07.06
|
13.50
|
25.50
|
14.09.07
|
13.25
|
25.25
|
17.10.07
|
12.75
|
24.50
|
15.11.07
|
12.25
|
23.75
|
14.12.07
|
11.75
|
23.00
|
18.01.08
|
11.50
|
22.50
|
15.02.08
|
11.25
|
22.25
|
16.05.08
|
11.75
|
22.75
|
17.06.08
|
12.25
|
23.25
|
18.07.08
|
12.75
|
23.25
|
23.10.08
|
12.75
|
22.75
|
20.11.08
|
12.25
|
21.75
|
19.12.08
|
11.00
|
20.50
|
16.01.09
|
9.00
|
18.50
|
20.02.09
|
7.50
|
17.00
|
20.03.09
|
6.50
|
16.00
|
17.04.09
|
5.75
|
15.25
|
15.05.09
|
5.25
|
14.75
|
17.06.09
|
4.75
|
14.25
|
17.07.09
|
4.25
|
13.75
|
19.08.09
|
3.75
|
13.25
|
18.09.09
|
3.25
|
12.75
|
16.10.09
|
2.75
|
12.25
|
20.11.09
|
2.50
|
12.00
|
17.09.10
|
2.25
|
11.75
|
15.10.10
|
1.75
|
11.75
|
12.11.10
|
0.00
|
11.75
|
17.12.10
|
0.00
|
12.00
|
21.10.11
|
0.00
|
15.50
|
22.02.12
|
0.00
|
14.50
|
19.09.12
|
0.00
|
13.00
|
19.10.12
|
0.00
|
12.50
|
21.11.12
|
0.00
|
12.00
|
23.01.13
|
0.00
|
11.75
|
20.02.13
|
0.00
|
11.50
|
27.03.13
|
0.00
|
10.50
|
17.04.13
|
0.00
|
10.00
|
17.05.13
|
0.00
|
9.50
|
24.07.13
|
0.00
|
10.25
|
29.01.14
|
0.00
|
15.00
|
25.04.14
|
0.00
|
13.50
|
28.08.14
|
0.00
|
12.75
|
Merkez
Bankası’nın bir hafta repo faiz oranları 20 Mayıs 2010 tarihinden bu yana
aşağıdaki gibi bir seyir izledi:
TARİH
|
Borç Alma
|
Borç Verme
|
20.05.2010
|
-
|
7,00
|
17.12.2010
|
-
|
6,50
|
21.01.2011
|
-
|
6,25
|
05.08.2011
|
-
|
5,75
|
19.12.2012
|
-
|
5,50
|
17.04.2013
|
-
|
5,00
|
17.05.2013
|
-
|
4,50
|
29.01.2014
|
-
|
10,00
|
23.05.2014
|
-
|
9,50
|
25.06.2014
|
-
|
8,75
|
18.07.2014
|
-
|
8,25
|
Yorumlar
Yorum Gönder