-Türkiye nüfusu sıcak denizlere akıyor…

-İç göçler, 1965-2015 döneminde nüfusun coğrafi

dengesini onarılmayacak şekilde bozdu

-Hızla boşalan doğu, kuzey ve kuzeydoğunun nüfustaki

payı 50 yılda neredeyse yarı yarıya azaldı

-Buna karşı, batı, güney ve güneydoğunun payı, üçte ikiden

beşte dörde çıktı

-Türkiye’nin 1965 yılında, 31,4 milyon olan nüfusunun, 20,3

milyonu batı, güney ve güneydoğuda, 11,1 milyonu doğu,

kuzey ve kuzeydoğudaydı

-Yıl 2015’e geldiğinde batı, güney ve güneydoğunun nüfusu

64,5 milyona, doğu, kuzey ve kuzeydoğunun nüfusu ise sadece

14,3 milyona yükseldi

-Türkiye yüzölçümünün 1965 yılında yüzde 37,25’ini oluşturan

doğu, kuzey ve kuzeydoğunun nüfusta da buna yakın,

yüzde 35,2’lik bir paya sahipti. Bu nüfus payı, 2015 yılında

yüzde 18,12 gibi önemsiz bir rakama indi

-Öyle ki, doğu, kuzey ve kuzeydoğuki 33 il, 1965 yılında, o tarihte

İstanbul’a bağlı olan Yalova ile birlikteki İstanbul nüfusunun

4,8 katından fazlaydı. Şimdi bu illerin nüfusu istanbul ve Yalova

toplamından 619 bin 71 kişi daha az

-Göç olmasaydı ve 1965 ülke nüfusundaki payları 2015 yılında da

değişmesiydi, İstanbul’un nüfusu Yalova dahil 5,75 milyonda

kalacak, 15 milyona yaklaşmayacaktı

-Fakat, şimdilerde iyi boşalmış olan doğu, kuzey ve kuzeydoğuda

1,9 milyon nüfuslu Samsun, 1,8 milyon nüfuslu Sivas, 1,6 milyon

nüfuslu Erzurum, 1,5 milyon nüfuslu Trabzon, 1,4 milyon nüfuslu

Ordu, 1,2’şer milyon nüfuslu Çorum ve Tokat, 1,1’er milyon

nüfuslu Malatya, Giresun ve Kastamonu illeri de bulunacaktı

Ankara – 17.03.2016 – Veriler Türkiye nüfusunun hızla sıcak denizlere aktığını gösteriyor. İç göçler, 1965-2015 döneminde nüfusun coğrafi dengesini onarılmayacak şekilde bozdu.

Hızla boşalan doğu, kuzey ve kuzeydoğunun nüfustaki payı 50 yılda neredeyse yarı yarıya azaldı. Buna karşı, batı, güney ve güneydoğunun payı, üçte ikiden beşte dörde çıktı.

Bundan 51 yıl önce Türkiye nüfusunda belli bir denge vardı. Nüfus belli bölgelerde yoğunlaşmamış, ülke geneline neredeyse dengeli dağılmıştı. Son 50 yılda, yatırımların da başta İstanbul, Ankara, Kocaeli, Bursa, Tekirdağ, Sakarya, İzmir, Manisa, Aydın, Denizli, Muğla, Antalya, Konya, Mersin, Adana, Hatay, Gaziantep, Şanlıurfa gibi batı, güney illerinde yoğunlaşmasıyla, nüfus, bu bölgelere hızla göçerken, Karadeniz, İç Anadolu’nun merkez ve doğusu, Doğu Anadolu bölgelerinin boşalmasına yol açtı. Devlet de bunun önlemlerini almakta geçikti, duruma neredeyse seyirci kaldı.

-Tarih 1940 alınsa durumun daha da vahim olduğu görülecek-

Sonuç olarak, Türkiye’nin 1965 yılında, 31 milyon 391 bin 421 olan nüfusunun, 20 milyon 340 bin 617’si o zamanki idari bölünmeyle sayısı 39 olan batı, güney ve güneydoğudaki illerde, 11 milyon 50 bin 804’ü ise doğu, kuzey ve kuzeydoğudaki o zamanki idari bölünmeyle sayısı 28 olan illerde yaşıyordu. Tabii 1965 yılı yerine  daha eksi bir tarih, örneğin 1940 alınsa durumun daha da vahim olduğu görülecek. Çünkü, belli merkezlere yönelik yoğun iç göç, 1940’larda başladı. İstanbul, Ankara, İzmir gibi kentlerde hızla gecekondular oluştu.

Yıl 2015’e geldiğinde Türkiye nüfusu 78 milyon 741 bin 53’e çıktı. Yeni illerle 48 ilden oluşan batı, güney ve güneydoğunun nüfusu 64 milyon 469 bin 681’e, 33 ilden oluşan doğu, kuzey ve kuzeydoğunun nüfusu ise sadece 14 milyon 271 bin 372’ye yükseldi.

Türkiye yüzölçümünün 1965 yılında yüzde 37,25’ini oluşturan doğu, kuzey ve kuzeydoğunun nüfusta da buna yakın, yüzde 35,2’lik bir paya sahipti. Bu nüfus payı, 2015 yılında yüzde 18,12 gibi önemsiz bir rakama indi. Denge korunmuş olsa ve bu bölgelerde belli merkezler oluşturulabilseydi, bu bölgelerin nüfusu 2015 yılında 27 milyon 719 bin 419’u bulacaktı. Yüzölçümünün yüzde 62,75’ine sahip batı, güney ve güneydoğunun nüfusu 64 milyon 469 bin 681’e çıkmak yerine, 51 milyon 21 bin 634’de kalacaktı. Yüzölçümü-nüfus dengesi de korunacaktı.

-33 il İstanbul kadar yok-

Öyle ki, doğu, kuzey ve kuzeydoğuki 33 il, 1965 yılında, o tarihte İstanbul’a bağlı olan Yalova ile birlikteki İstanbul nüfusunun 4,8 katından fazlaydı. Şimdi bu illerin nüfusu istanbul ve Yalova toplamından 619 bin 71 kişi daha az. Görüldüğü gibi nüfusun dengeli dağılımındaki bozulma olağanüstü boyutlara vardı.

-Göç olmasaydı İstanbul, Yalova dahil 5,75 milyondu-

Göç olmasaydı ve 1965 ülke nüfusundaki payları 2015 yılında da değişmesiydi, İstanbul’un nüfusu Yalova dahil 5,75 milyonda kalacak, 15 milyona yaklaşmayacaktı. Ankara, Kırıkkale ile birlikte, 5,5 milyonu aşkın bir nüfus yerine, 4,1 milyon nüfusa, İzmir, 4,2 milyon yerine 3,1 milyon nüfusa, Bursa 2,8 milyon yerine 1,9 milyon nüfusa,  Antalya 2,3 milyon yerine 1,2 milyon nüfusa, Kocaeli 1,8 milyon yerine 842 bin nüfusa, Gaziantep ve Kilis toplamda 2,1 milyon yerine 1,3 milyon, Diyarbakır 1,7 milyon yerine 1,2, Şanlıurfa 1,9 milyon yerine 1,1 milyon nüfusa sahip olacaktı. Fakat, şimdilerde iyi boşalmış olan doğu, kuzey ve kuzeydoğuda 1,9 milyon nüfuslu Samsun, 1,8 milyon nüfuslu Sivas, 1,6 milyon nüfuslu Erzurum, 1,5 milyon nüfuslu Trabzon, 1,4 milyon nüfuslu Ordu, 1,2’şer milyon nüfuslu Çorum ve Tokat, 1,1’er milyon nüfuslu Malatya, Giresun ve Kastamonu illeri de bulunacaktı. Nüfus doğudan batıya, kuzeyden güney son derece dengeli olacaktı.

-Bölgesel kalkınma projelerine ağırlık verilmeli-

Bu tren kaçırıldı. Şimdi yeniden merkez ve İç Anadolu’nun doğusunda, batı, orta ve Doğu Karadeniz’de, Doğu Anadolu’da, hatta batının da iç bölgelerinde (iç Ege, iç Akdeniz, Trakya) büyük merkezler yaratmak ve nüfusu bu bölgelere çekmek gerekiyor. Bu açıdan Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP), Konya Ovası Projesi (KOP), Doğu Anadolu Projesi (DAP), Doğu Karadeniz Projesi (DOKAP) gibi kalkınma projelerine ağırlık verilmesi, teşviklerle, kamu yatırımlarıyla, özellikle altyapı yatırımlarıyla kalkınmanın bütün ülke sathına yayılması çok önem taşıyor. Aksi takdirde, bazı bölgeler neredeyse tamamen boşalırken, bazı bölgelerde aşırı nüfusun getirdiği sıkıntıları yaşayacak.

-ABD ve Almanya’nın hemen her tarafından büyük kent merkezleri var-

Örneğin ABD, özellikle kuzeydoğuda toplanmış nüfusunu ülke geneline yaymak için, hemen her bölgede büyük kent merkezleri oluşturmuş durumda. Ülkenin başkenti kuzeydoğuda Washington’da. Bilişim teknolojisi batıda Kaliforniya’daki Silikon Vadisi’nde, sinema endüstrisi Kaliforniya’nın güneyinde Los Angeles’te, havacılık endüstrisi kuzeydoğuda Seattle’da, turizm güneydoğuda Florida’da Miami’de, finans, kültür, sanat kuzeydoğuda New York’ta, başkent kuzeydoğuda Washington’da, emtia borsaları, ulaşım merkezi orta kuzey Chicago’da, petro kimya güneyde Teksas’ta, otomotiv endüstrisi orta kuzeyde Michigan Detroit’te, üniversite merkezi kuzeydoğuda Boston çevresinde bulunuyor. Hatta kumarhaneler için bile bir şehir güneybatıda Las Vegas belirlenmiştir.

Ülkede kuzeydoğuda 20 milyonluk New York, 5,6 milyonluk Washington, 5,2 milyonluk Philadelphia, 4,6 milyonluk Boston, güneydoğuda 5,6 milyonluk Miami, 5,5 milyonluk Atlanta, orta kuzeyde 9,5 milyonluk Chicago, 4,3 milyonluk Detroit, 3,6 milyonluk Minneapolis, güneyde 7 milyonluk Dallas, 6,2 milyonluk Houston, güneybatıda 17-18 milyonluk Los Angeles, 4,2 milyonluk Phoenix, batıda 4,3 milyonluk San Francisco, kuzeybatıda 3,9 milyonluk Seattle bulunmaktadır. Bunun dışında ülkenin doğusundan batısına, kuzeyinden güneyine hemen her bölgesine yayılmış nüfusları 1 milyonla 3 milyon arasında değişen, başlıcaları, Portland, San Diego, Sacramento, Denver, Kansas City, St. Louis, Austin, New Orleans, San Antonio, Orlando, İndianapolis, Milwaukee, Baltimor, Cleveland, Buffalo, Pittsburgh olan onlarca şehir vardır.

-Almanya’da Mercedes, BMW ve VW üç ayrı bölgede-

Almanya da nüfusunu son derece dengeli dağıtmış bir ülkedir. Büyükşehirlerden Kiel, Hamburg, Bremen, Hannover kuzeyde, Essen, Duisburg, Dortmund, Düsseldorf, Köln, Frankfurt orta batıda, Münih, Stuttgart, Nürnberg güneyde, Berlin, Dresden, Leipzig doğudadır. Almanya’nın üç büyük otomotiv firmasından Mercedes’in merkezi güney batıdaki Stuttgart’ta, BMW’nin ki güneydoğudaki Münih’te, Volkswagen’in merkezi orta kuzeydeki Wolfsburg’da bulunuyor.

Türkiye’nin de acilen kuzeyde, kuzeydoğuda, ortadoğuda, doğuda yeni büyük kent merkezlerine ihtiyacı olduğu açık gibi görünüyor. Bu merkezler, Batı Karadeniz’de Zonguldak, Kastamonu, Orta Karadeniz’de Samsun, Çorum, Doğu Karadeniz’de Trabzon, İç Anadolu’da Sivas, Doğu Anadolu’da Malatya, Erzurum olabilir.

Bölgeler ve iller itibarıyla 1965 ve 2015 nüfusları, ülke nüfusundaki payları ve 1965 payları aynı kalsaydı 2015 nüfusları ne olurdu mantığıyla hesaplanan hayali nüfusları şöyle:

						1965 Payı
	1965		2015		Pay	Aynı Kalsaydı
	Nüfusu	Payı	Nüfusu	Payı	Değişim	2015 Nüfusu
Bölgeler, İller	(Kişi)	(Yüzde)	(Kişi)	(Yüzde)	(Puan)	(Kişi)
Batı, Güney ve Güneydoğu
Adana+Osmaniye	902.712	2,88	2.696.040	3,42	0,55	2.264.329
Antalya	486.910	1,55	2.288.456	2,91	1,36	1.221.347
Aydın	524.918	1,67	1.053.506	1,34	-0,33	1.316.684
Balıkesir	708.342	2,26	1.186.688	1,51	-0,75	1.776.778
Bursa	755.504	2,41	2.842.547	3,61	1,20	1.895.078
Çanakkale	350.317	1,12	513.341	0,65	-0,46	878.722
Edirne	303.234	0,97	402.537	0,51	-0,45	760.621
Hatay	506.154	1,61	1.533.507	1,95	0,34	1.269.618
Mersin	511.273	1,63	1.745.221	2,22	0,59	1.282.458
İstanbul+Yalova	2.293.823	7,31	14.890.443	18,91	11,60	5.753.739
İzmir	1.234.667	3,93	4.168.415	5,29	1,36	3.096.992
Kırklareli	258.386	0,82	346.973	0,44	-0,38	648.126
Kocaeli	335.518	1,07	1.780.055	2,26	1,19	841.601
Sakarya	404.078	1,29	953.181	1,21	-0,08	1.013.574
Muğla	334.973	1,07	908.877	1,15	0,09	840.234
Tekirdağ	287.381	0,92	937.910	1,19	0,28	720.856
Ankara+Kırıkkale	1.644.302	5,24	5.540.846	7,04	1,80	4.124.505
Afyonkarahisar	502.248	1,60	709.015	0,90	-0,70	1.259.820
Bilecik	139.041	0,44	212.361	0,27	-0,17	348.765
Burdur	194.950	0,62	258.339	0,33	-0,29	489.005
Denizli	463.369	1,48	993.442	1,26	-0,21	1.162.297
Isparta	266.240	0,85	421.766	0,54	-0,31	667.826
Konya+Karaman	1.122.622	3,58	2.372.740	3,01	-0,56	2.815.943
Kütahya	398.081	1,27	571.463	0,73	-0,54	998.531
Manisa	748.545	2,38	1.380.366	1,75	-0,63	1.877.622
Niğde+Aksaray	362.444	1,15	732.628	0,93	-0,22	909.141
Eskişehir	415.101	1,32	826.716	1,05	-0,27	1.041.224
Uşak	190.536	0,61	353.048	0,45	-0,16	477.933
Adıyaman	267.288	0,85	602.774	0,77	-0,09	670.455
Gaziantep+Kilis	511.026	1,63	2.062.491	2,62	0,99	1.281.838
Kahramanmaraş	438.423	1,40	1.096.610	1,39	0,00	1.099.724
Şanlıurfa	450.798	1,44	1.892.320	2,40	0,97	1.130.765
Bitlis	154.069	0,49	340.449	0,43	-0,06	386.461
Diyarbakır	475.916	1,52	1.654.196	2,10	0,58	1.193.770
Mardin+Hakkari+Şırnak	481.817	1,53	1.565.550	1,99	0,45	1.208.572
Siirt+Batman	264.832	0,84	886.984	1,13	0,28	664.295
Van	266.840	0,85	1.096.397	1,39	0,54	669.331
Bolu+Düzce	383.939	1,22	651.483	0,83	-0,40	963.058
Toplam Nüfus	20.340.617	64,80	64.469.681	81,88	17,08	51.021.634
Toplam Kara Yüzölçümü	482.959
Yüzölçümü Payı (Yüzde)	62,75
Doğu, Kuzey ve Kuzeydoğu
Artvin	210.065	0,67	168.370	0,21	-0,46	526.919
Giresun	428.015	1,36	426.686	0,54	-0,82	1.073.617
Kastamonu	441.638	1,41	372.633	0,47	-0,93	1.107.788
Ordu	543.863	1,73	728.949	0,93	-0,81	1.364.205
Rize	281.099	0,90	328.979	0,42	-0,48	705.098
Samsun	755.946	2,41	1.279.884	1,63	-0,78	1.896.186
Sinop	266.069	0,85	204.133	0,26	-0,59	667.397
Trabzon	595.782	1,90	768.417	0,98	-0,92	1.494.437
Zonguldak+Karabük+Bartın	650.191	2,07	1.023.593	1,30	-0,77	1.630.915
Amasya	285.729	0,91	322.167	0,41	-0,50	716.712
Çankırı	250.706	0,80	180.945	0,23	-0,57	628.861
Çorum	485.567	1,55	525.180	0,67	-0,88	1.217.978
Kayseri	536.206	1,71	1.341.056	1,70	-0,01	1.344.999
Kırşehir	196.836	0,63	225.562	0,29	-0,34	493.736
Nevşehir	203.316	0,65	286.767	0,36	-0,28	509.990
Yozgat	437.883	1,39	419.440	0,53	-0,86	1.098.369
Sivas	705.186	2,25	618.617	0,79	-1,46	1.768.862
Tokat	495.352	1,58	593.990	0,75	-0,82	1.242.522
Ağrı	246.961	0,79	547.210	0,69	-0,09	619.468
Bingöl	150.521	0,48	267.184	0,34	-0,14	377.561
Elazığ	322.727	1,03	574.304	0,73	-0,30	809.516
Erzincan	258.586	0,82	222.918	0,28	-0,54	648.627
Erzurum	628.001	2,00	762.321	0,97	-1,03	1.575.254
Gümüşhane+Bayburt	262.731	0,84	229.999	0,29	-0,54	659.025
Kars+Ardahan+Iğdır	606.313	1,93	584.360	0,74	-1,19	1.520.853
Malatya	452.624	1,44	772.904	0,98	-0,46	1.135.345
Muş	198.716	0,63	408.728	0,52	-0,11	498.452
Tunceli	154.175	0,49	86.076	0,11	-0,38	386.727
Toplam Nüfus	11.050.804	35,20	14.271.372	18,12	-17,08	27.719.419
Toplam Kara Yüzölçümü	286.645
Yüzölçümü Payı (Yüzde)	37,25
Türkiye Nüfusu	31.391.421	100,00	78.741.053	100,00	0,00	78.741.053
Türkiye Kara Yüzölçümü	769.604