-AB'den ilk ayrılan Birleşik Krallık değil...
Neredeyse hepimiz öğrendik Brexit terimini.
İngilizce kökenli Britain ile exit sözcüklerinin birleşiminden oluşuyor.
Türkçesi Birleşik Krallık’ı anlatmada da kullanılan Britanya (Birleşik
Krallığın Kuzey İrlanda hariç üç ülkesi olan İngiltere, İskoçya ve Galler’in
yer aldığı ada) ile çıkış sözcüklerinin birleşimi. Birleşik Krallık’ın, Avrupa
Birliği’nden çıkıp çıkmayacağıyla ilgili referandumu özetleyen sözcük.
Aynı referandumun bir de Bremain sözcüğü vardı. Bu da
AB’den ayrılmak istemeyenlerin Britanya ile İngilizce kalmak anlamına gelen
remain sözcüklerinin birleşiminden oluşuyordu. Sonuçta, cümle alemin kafasında
Brexit kaldı ve Birleşik Krallık’ta kalma taraftarları referandumu kaybetti.
Karar çoğu kişi tarafından sürpriz olarak karşılansa da referandum öncesinde de
Brexit’in Bremain’den çok daha fazla tutulması, çok daha fazla kullanılması
sanki sonucu ele veriyordu.
23 Haziran 2016 tarihinde yapılan referanduma 46,5
milyon seçmenden yüzde 72,2’si olan 33,6 milyonu katıldı. Geçerli oyların yüzde
51,89’u, 17,4 milyon seçmen ayrılma yönünde oy kullandı. AB’de kalma
taraftarları, oranda yüzde 48,11’de, oyda 16,1 milyonda kaldılar. Yalnız yine
de Birleşik Krallık’taki seçmenlerin büyük çoğunluğunun AB’den ayrılmayı
ayrıntılarıyla düşündüğünü söylemek güç. Nitekim, çoğu kişi için beklenmedik
bir sonuç olan referandumun hemen sonrasında Galler de olmadı ama İskoçya ve
Kuzey İrlanda’da, Birleşik Krallık’tan ayrılma ve AB’de kalma fikirleri ortaya
atıldı. Çünkü, AB, hem İskoçya hem de Kuzey İrlanda için büyük bir fon kaynağı
durumunda. Kimse de bundan vazgeçmek istemiyor.
Aslında böyle bir terim ilk kez 2012 yılında
Yunanistan’ın avrodan çıkması için yine İngilizce olarak Greece exit
(Yunanistan çıkış) olarak ortaya atılmıştı. Sonuçta Yunanistan, Almanya’nın
başka çıkar yol bulamadığı için kerhen desteklemesi ve yükün büyük bölümünü
çekmesi üzerine Avrupa Birliği’nin büyük kurtarma paketleriyle yaşatıldı ve
avrodan çıkmadı.
Hepimiz, Brexit ile Birleşik Krallık’ın ayrılma
kararıyla AB’den bir ülkenin ayrılmasının şokunu izliyoruz. Dünyada borsalar
allak bullak oldu. Otoriteler, bu kararın yansımalarının hem Birleşik Krallık
hem de AB için büyük olacağına dikkati çekiyorlar. HSBC bankasının
ekonomistlerinin tahminlerine göre, Brexit sonrasında Birleşik Krallık ve
Avrupa’ya ilişkin zayıf görünümün en fazla etkileyeceği ülkeler içinde
Macaristan, Çekya gibi merkez Avrupa ülkeleri ve Türkiye de var.
Peki başlangıçta, Batı Almanya, Fransa, İtalya,
Hollanda, Belçika, Lüksemburg tarafından kurulan, 1973’de Birleşik Krallık,
Danimarka, İrlanda, 1981’de Yunanistan, 1986’da İspanya, Portekiz, 1990’da
Almanya’nın birleşmesiyle Doğu Almanya, 1995’de İsveç, Avusturya, Finlandiya,
2004’de Polonya, Çek Cumhuriyeti, Macaristan, Slovakya, Litvanya, Letonya,
Slovenya, Estonya, Güney Kıbrıs, Malta, 2007’de Romanya, Bulgaristan, 2013’de
Hırvatistan’ın katılımıyla üye sayısı 28’e çıkan, halen Türkiye, Sırbistan,
Arnavutluk, Makedonya, Karadağ ve İzlanda’dan oluşan 6 aday, Bosna Hersek ve Kosova
gibi iki olası aday ülkesi bulunan AB ilk kez mi küçülecek?
Bu soru, çoğu kişi tarafından pek bilinmeyen bir
olayı hatırlamamız gerektiğini ortaya koyuyor. Kime sorarsanız sorun, eğer AB
uzmanı değil ise, “AB’den ilk çıkacak ülke hangisi” diye sorsanız, alacağınız
yanıt belli: Birleşik Krallık; ama doğrusu, Topluluktan veya Birlikten ilk
çıkan ülke, 1985 yılında Danimarka’ya bağlı özerk bölge Grönland olmuştu. Her
ne kadar günümüzde 57 bin 500 kişinin yaşadığı bir yer olsa da 2 milyon 166 bin
86 kilometrekare (Türkiye’nin karasal alanı 769 bin 632 kilometrekare)
yüzölçümüyle dünyanın en büyük adası olan Grönland, AB’den ilk ayrılandı. AB,
Grönland ile toplam yüzölçümü 243 bin 610 kilometrekare olan Birleşik Krallık’ın
8,9 katı toprak kaybetmişti. 1985 yılında Fransa ve Birleşik Krallık’ın başka
kıtalarda bulunan denizaşırı toprakları hariç 3,8 milyon kilometrekarenin
üzerinde yüzölçümü olan AB, Grönland’ın ayrılmasıyla topraklarının yarından
fazlasını (yüzde 56,6’sını) kaybetmiş ve 1,66 milyon kilometrekareye
gerilemişti.
AB’nin ilk exit’i aslında Brexit değil, benim tanımlamamla
Grönexit idi.
7 Temmuz 2016
Metin Türkyılmaz
Enerji Günlüğü'nde çıkan yazı.
Yorumlar
Yorum Gönder