-Doların önlenemez yükselişi…
-15 Ocak 2008'de 1 lira 14,49 kuruşla dibe vuran
ABD Dolar kuru, 18 Kasım 2016'da 3,3835 ile tarihi
zirveye ulaştı
ABD Dolar kuru, 18 Kasım 2016'da 3,3835 ile tarihi
zirveye ulaştı
-ABD Doları, Merkez Bankası döviz alış
kuru, 18 Kasım 2016
itibarıyla son bir yılda yüzde
18,11, son iki yılda yüzde 52,38,
son üç yılda yüzde 67,49, son dört
yılda yüzde 88,73,
son beş yılda yüzde 87,22, son altı
yılda yüzde 136,94 arttı
Doların
önlenemez yükselişi… 15 Ocak 2008 tarihinde 1 lira
14,49 kuruşla dibe vuran ABD Dolar kuru, 18 Kasım 2016 3,3835 ile tarihi
zirveye ulaştı.
Birinci
Dünya Savaşı öncesinde 22,5 kuruştan işlem gören ABD Doları, eski parayla 3 milyon 383 bin 500 liraya çıkmış oldu.
ABD Doları,
Merkez Bankası döviz alış kuru, 18 Kasım 2016 itibarıyla son bir yılda yüzde
18,11, son iki yılda yüzde 52,38, son üç yılda yüzde 67,49, son dört yılda
yüzde 88,73, son beş yılda yüzde 87,22, son altı yılda yüzde 136,94 arttı.
Kronik bir
şekilde dış ticaret açığı ve dolayısıyla cari işlemler açığı veren Türkiye’de
her zaman ABD Doları, Alman Markı, İngiliz Sterlini, Fransız Frangı gibi önemli
para birimleri hayati oldu. Avronun ortaya çıkmasıyla Alman Markı ve Fransız
Frangı gibi para birimleri tarihe karışsa da onların yerini Avro aldı. Birinci
Dünya Savaşı öncesinde İstanbul Borsası’nda İngiliz Sterlini 110, ABD Doları
22,5, Fransız Frangı ise 4,37 kuruştan işlem görüyordu. Birinci Dünya
Savaşı’nın sonunda ABD Doları 1,07 liraya çıktı.
Cumhuriyet
kurulduğunda 1,67 Türk Lirası (TL) olan ABD Doları, dünya ekonomik krizinin
başladığı 1929 yılında 2,08, 1930’da 2,12 liraya çıktı. Dolar, 1934-1938
yılları arasında 1,26 TL oldu.
Döviz
piyasalarının doğrudan denetlenmesi amacıyla, 25 Şubat 1930’da 1567 sayılı Türk
Parasının Kıymetini Koruma Kanunu (TPKK) çıkarıldı. Ardından alınan kararların
denetimi için 11 Haziran 1930’da Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası kuruldu.
2000 yılı
başında IMF ile stand-by anlaşması imzalanarak üç yıllık bir program uygulamaya
konuldu.
Merkez
Bankası, 1 ABD Doları+1,5 Alman Markı’ndan oluşan döviz sepetinin 2000 yılı
için hedeflenen yüzde 20 toptan eşya fiyatları enflasyon oranı kadar artacağını
ilan etti. Taahhüdünü yerine getirmek için, bu hedefe uygun günlük sepet
değerlerinin alacağı değeri tespit etti. Sepet değerlerinin tutturulabilmesi
için döviz piyasalarında ilan edilen sepet değerleri üzerinden, döviz alımı ve
satımı yapacağını da duyurdu.
2001 Kasım
krizinden sonra kur sepeti uygulaması devam ettirildi. 19 Şubat 2001’de dönemin
Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer ile dönemin Başbakanı Bülent Ecevit arasında
ortaya çıkan siyasi kriz, önceden ilan edilen kur sepeti sisteminin devam
ettirilemeyeceğini gösterdi. Hükümet, 21 Şubat 2001 gecesi döviz kurlarını
dalgalanmaya bıraktı. Temmuz 2001’de bant sistemine geçileceği açıklandı ama
gerçekleştirilemedi.
Merkez
Bankası döviz alış kuruyla 21 Şubat 2001 tarihinde 1 ABD Doları 685 bin 391
lirayken, 22 Şubat 2001’de 957 bin 879 liraya, 23 Şubat 2001’de ise 1 milyon
lirayı aşarak 1 milyon 72 bin 988 TL’ye yükseldi. Daha sonra 9 Mart 2001’de 887
bin 605 liraya düşse de 3 Nisan 2001’de 1 milyon 232 bin 604 liraya, 1 Kasım
2001’de 1 milyon 565 bin 645 liraya, 24 Mart 2003’te 1 milyon 746 bin 390
liraya kadar çıktı. 2001 yıl ortalaması 1 milyon 225 bin 411,8207 olan Dolar
kuru, 2002 yılında 1 milyon 505 bin 839,5257 lira, 2003 yılında 1 milyon 493
bin 67,76 lira oldu.
-Paradan 6 sıfır atılıyor
Türk
Lirası’ndan 6 sıfır atıldı ve adı Yeni Türk Lirası (YTL) olarak belirlenen
para, 1 Ocak 2005 tarihinde tedavüle girdi. 31 Aralık 2004 tarihini 1 milyon
342 bin 100 liradan kapatan dolar döviz satış kuru, 1 Ocak 2005’te 1,3421 YTL
oldu.
-15 Ocak 2008’de ABD Doları 1,1449’a
kadar düştü
2005’te
1,3408, 2006’da 1,4311, 2007’de 1,3015 olan ortalama dolar döviz alış kuru,
2008’de 1,2929’a indi. Hatta 16 Ocak 2008’de 1,1449’a kadar düştü. 2009 yılında
Türk Lirası’ndaki “Yeni” ibaresi kaldırıldı. Dolar, 2009 yılında ortalama
olarak 1,5471 TL’ye çıktı, 2010 yılında 1,5004 TL’ye indi.
-27 Ağustos 2013 dolar 2 lirayı aştı
Ortalama ABD
Doları kuru, 2011 yılında 1,67, 2012 yılında 1,7925 oldu. 2013 yılının ikinci
yarısından itibaren yeniden yükselişe geçen ABD Doları kuru, 27 Ağustos 2013
tarihinde 2 TL’yi aşarak 2,0225’e yükseldi. 17 Aralık 2013’de 2,0372 olan dolar
kuru, 17 Aralık süreciyle birlikte yeniden yükselişe geçti ve 2013 yılını 2,1304
TL’den kapattı. Dolar kuru, sermaye çıkışının etkisiyle 24 Ocak 2014’de döviz
alış kurunda 2,3142, 28 Ocak 2014’te 2,3428’e kadar çıktı. Döviz satış kurunda
ise sırasıyla 2,3184 ve 2,3470 rakamlarını gördü. Bunun üzerine 28 Ocak 2014’de
Merkez Bankası’nın müdahalesi geldi.
-Dolar 7 Eylül 2015'de 3,0285'i gördü bir yılda
Ortalama
olarak 2005’de 1,3408, 2006’da 1,4311 olan, 2007’de 1,3015’e, 2008’de 1,2929’a
gerileyen, 15 Ocak 2008 tarihinde 1,1449’a kadar inen ABD Dolar kuru, aynı yıl 18
Kasım 2008’de 1,6537’ye kadar çıktı. 2008 sonunu 1,5218 ile kapatan dolar, 2009
18 Kasım’ında 1,4725 oldu. 2009’u 1,4873 ile kapatan ABD Doları, 18 Kasım 2010’da
1,4280’e indi. 2010 sonunda 1,5376 olan dolar, 18 Kasım 2011’de 1,8072’ye
çıktı. Yılı 1,8889 ile kapatan dolar, 18 Kasım 2012’de 1,7928’e geriledi. 2012’yi
1,7776 ile kapatan dolar, 27 Ağustos 2013’de ilk kez 2 lirayı 2,0225 ile geçtikten
sonra, 18 Kasım 2013’de 2,0201 oldu. 2013 yılını 2,1304 ile kapatan dolar, 18
Kasım 2014’de 2,2205’e çıktı. Yılı 2,3269’dan kapatan dolar, 7 Eylül 2015’de
3,0285’i gördükten sonra 18 Kasım 2015’de 2,8648 oldu.
-Dolar son bir yılda 2,8648’den 3,3835’e çıktı
2015 yılını 2,9181’de
kapatan dolar, 18 Eylül 2016’da 2,9678, 30 Eylül’de 3,004, 18 Ekim 2016’da
3,0928, 31 Ekim 2016’da 3,1024, 7 Kasım 2016’da 3,1532, 10 Kasım 3,2048, 16
Kasım 2016’da 3,3055’e, 18 Kasım 2016 tarihinde 3,3835’e çıktı.
Buna göre,
18 Kasım 2016 itibarıyla son bir yılda yüzde 18,11, son iki yılda yüzde 52,38, son
üç yılda yüzde 67,49, son dört yılda yüzde 88,73, son beş yılda yüzde 87,22,
son altı yılda yüzde 136,94 arttı.
ABD Doları kurunun 1914-1950 arasındaki seyri şöyle
oldu:
Yıl
|
Ortalama
ABD Doları Kuru (TL)
|
1. Dünya
Savaşı Öncesi
|
0,225
|
1. Dünya
Savaşı Sonrası
|
1,07
|
1923
|
1,67
|
1924
|
1,93
|
1925
|
1,87
|
1926
|
1,93
|
1927
|
1,96
|
1928
|
1,97
|
1929
|
2,08
|
1930
|
2,12
|
1931
|
2,12
|
1932
|
2,11
|
1933
|
1,66
|
1934
|
1,26
|
1935
|
1,26
|
1936
|
1,26
|
1937
|
1,26
|
1938
|
1,26
|
1939
|
1,28
|
1940
|
1,11
|
1945
|
1,31
|
1946
|
1,30
|
1946 (7
Eylül)
|
2,80
|
1949
|
2,80
|
ABD Doları kurunun 1950’den sonraki seyri şöyle oldu:
Yıl
|
Yıllık Ortalama ABD Doları Döviz Alış
Kuru (TL)
|
1950
|
2,80
|
1951
|
2,80
|
1952
|
2,80
|
1953
|
2,80
|
1954
|
2,80
|
1955
|
2,80
|
1956
|
2,80
|
1957
|
2,80
|
1958
|
2,80
|
1959
|
2,80
|
1960
|
5,1127
|
1961
|
9,00
|
1962
|
9,00
|
1963
|
9,00
|
1964
|
9,00
|
1965
|
9,00
|
1966
|
9,00
|
1967
|
9,00
|
1968
|
9,00
|
1969
|
9,00
|
1970
|
11,34
|
1971
|
14,84
|
1972
|
14,00
|
1973
|
14,00
|
1974
|
13,7755
|
1975
|
14,2956
|
1976
|
15,8602
|
1977
|
17,8165
|
1978
|
24,0455
|
1979
|
30,7549
|
1980
|
75,1198
|
1981
|
110,2476
|
1982
|
160,8544
|
1983
|
223,9547
|
1984
|
364,3457
|
1985
|
519,5208
|
1986
|
669,4321
|
1987
|
856,2281
|
1988
|
1.425,71
|
1989
|
2.120,82
|
1990
|
2.606,29
|
1991
|
4.175,27
|
1992
|
6.874,39
|
1993
|
11.035,66
|
1994
|
29.788,31
|
1995
|
45.738,52
|
1996
|
81.386,16
|
1997
|
152.071,28
|
1998
|
260.974,37
|
1999
|
420.126,15
|
2000
|
623.704,00
|
2001
|
1.225.411,82
|
2002
|
1.505.839,53
|
2003
|
1.493.067,76
|
2004
|
1.422.341,23
|
2005
|
1,3408
|
2006
|
1,4311
|
2007
|
1,3015
|
2008
|
1,2929
|
2008 (15 Ocak)
|
1,1449
|
2008 (18 Kasım)
|
1,6537
|
2008 Sonu
|
1,5218
|
2009
|
1,5471
|
2009 (18 Kasım)
|
1,4725
|
2009 Sonu
|
1,4873
|
2010
|
1,5004
|
2010 (18 Kasım)
|
1,4280
|
2010 Sonu
|
1,5376
|
2011
|
1,6700
|
2011 (18 Kasım)
|
1,8072
|
2011 Sonu
|
1,8889
|
2012
|
1,7925
|
2012 (18 Kasım)
|
1,7928
|
2012 Sonu
|
1,7776
|
2013
|
1,9013
|
2013 (18 Kasım)
|
2,0201
|
2013 Sonu
|
2,1304
|
2014
|
2,1868
|
2014 (18 Kasım)
|
2,2205
|
2014 Sonu
|
2,3269
|
2015
|
2,7135
|
2015 (18 Kasım)
|
2,8648
|
2015 Sonu
|
2,9181
|
2016 (18 Kasım)
|
3,3835
|
Kaynak: DİE, TÜİK, TCMB, Kürşad
Arat TCMB Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü, Prof. Dr. Feridun Ergin Atatürk
Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu’nun Atatürk Araştırma Merkezi, internet
haber siteleri.
Yorumlar
Yorum Gönder