-72 yıldır dış ticaret açığı veriyoruz…

-Cumhuriyet tarihine baktığımızda, ülke olarak en son 1946 yılında

dış ticaret fazlası vermişiz

-1946 yılında 214,7 milyon dolarlık ihracat, 118,9 milyon dolarlık

ithalat ve 95,7 milyon dolarlık dış ticaret fazlasıyla en son

dış ticaret fazlasını veren Türkiye, o tarihten bu yana geçen

71 yıl ve 7 aylık süreyi sürekli dış ticaret açığıyla yılı tamamladı

-1923 yılından bu yılın Temmuz ayı sonuna kadar cari fiyatlarla

1 trilyon 261,3 milyar dolarlık dış ticaret açığı verildi

-Türkiye, iç piyasada üretmeden, ithalatını sınırlamadan ne

cari açıktan ne de dış borçtan kurtulamaz

Ankara – 03.09.2018 – Nisan ayından bu yana döviz kurlarındaki yükselişin sıkıntılarını tüm milletçe yaşıyoruz. Başta reel sektör olmak üzere tüm sektörler döviz kurundaki yükselişten muzdarip durumda.

Peki ekonomideki sorunun temelinde ne var diye sorursak, dış ticaret açığı diyebiliriz. Bilindiği gibi Türkiye, uzun yıllardır cari açık veriyor. Cari açığın en önemli kalemini dış ticaret açığı oluşturuyor. Turizm, navlun gibi kalemlerde fazla veren Türkiye, dış ticaret açığının cari açığa verdiği yükü bir miktar hafifletse de bir türlü makul düzeylere indiremiyor.

Türkiye’nin dış ticaret açığı yeni bir sorun değil. Cumhuriyet tarihine baktığımızda, ülke olarak en son 1946 yılında dış ticaret fazlası vermişiz. Cumhuriyetin kurulduğu yıl olan 1923’de 50,8 milyon dolar ihracat, 86,9 milyon dolar ithalat yapan ve 36,1 milyon dolar dış ticaret açığı veren ve bunu 1929’a kadar sürdüren Türkiye, 1929 dünya ekonomik bunalımının ardından, 1930 yılında ithalatını 123,6 milyon dolardan 69,5 milyon dolara indirdi, 1,8 milyon dolarla Cumhuriyet’in ilk dış ticaret fazlasını sağladı.

Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün vefat ettiği yıl olan 1938 yılında 3,9 milyon dolarla yeniden cari açık veren Türkiye, İkinci Dünya Savaşı yıllarını, 1939-1945 arasını sürekli dış ticaret fazlasıyla kapattı.

-1930-1937 ile 1939-1946 döneminde dış ticaret fazlası verildi-

Cumhuriyet tarihi boyunca, 95 yıl 7 aylık dönemde, 1930-1937 döneminde 8 yıl, 1939-1946 döneminde 8 yıl olmak üzere 16 yıl dış ticaret fazlası verildi.

Savaşın ardından 1946 yılında 214,7 milyon dolarlık ihracat, 118,9 milyon dolarlık ithalat ve 95,7 milyon dolarlık dış ticaret fazlasıyla en son dış ticaret fazlasını veren Türkiye, o tarihten bu yana geçen 71 yıl ve 7 aylık süreyi sürekli dış ticaret açığıyla yılı tamamladı. Bu yılı da sayarsak, 72 yıldır dış ticaret açığı veriyoruz.

-Dış ticaretin bilançosu: 2,26 trilyon dolarlık ihracat,

3,52 trilyon dolarlık ithalat-

Sonuç olarak 1923 yılından bu yılın Temmuz ayı sonuna kadar geçen 95 yıl 6 aylık sürede cari fiyatlarla 2 trilyon 256,2 milyar dolarlık ihracata karşılık 3 trilyon 517,5 milyar dolarlık ithalat yaptı ve 1 trilyon 261,3 milyar dolarlık dış ticaret açığı verildi.

1923 yılında 36,1 milyon dolar olan dış ticaret açığı, 1952 yılında 193 milyon dolara ulaştı ve ilk kez 100 milyon doları aştı. 1962 yılında 238,3 milyon dolarla ilk kez 200 milyon doları, 1963’de 319,5 milyon dolarla ilk kez 300 milyon doları aşan dış ticaret açığı, petrol krizlerinin etkisiyle 1971’de 494,2 milyon dolara, 1972’de 677,6 milyon dolara, 1973’de 769,1 milyon dolara, Kıbrıs Barış Harekatı’nın yaşandığı 1974’de patlama yaparak 2 milyar 245,3 milyon dolara çıktı.

24 Ocak kararlarının alındığı yıl olan 1980’de 5 milyar dolara dayanan dış ticaret açığı, 1993 yılında 14,1 milyar dolara ulaştı ve ardından 1994’te 5 Nisan kararları geldi ve 5,2 milyar dolara indi.

1996 yılında 20 milyar doları aşan dış ticaret açığı, 2000 yılında 26,7 milyar dolara ulaştı ve ardından 2001 krizi patladı ve 10,1 milyar dolara indi. 2003 yılında 22,1 milyar dolar olan dış ticaret açığı, 2006 yılında 54,1 milyar dolarla ilk kez 50 milyar doları, 2011’de 105,9 milyar dolarla ilk kez 100 milyar doları aşarken, aynı zamanda tüm zamanların rekorunu kırdı. 2016 yılında 56,1 milyar dolara kadar inen dış ticaret açığı, geçen yıl 76,8 milyar dolardı. Bu yılın Ocak-Temmuz döneminde dış ticaret açığı 46,75 milyar dolar oldu.

-İhracatın ithalatı karşılama oranı 1975’de yüzde 29,6’ye kadar indi-

1923 yılında yüzde 58,5 olan ihracatın ithalatı karşılama oranı, 1946 yılında yüzde 180,5’e kadar çıktı. 1974 yılında yüzde 40,6 olan bu oran, 1975’de yüzde 29,6’ya inerek en düşük düzeyine düştü. 1976’da yüzde 38,2, 1977’de yüzde 30,2, 1978’de yüzde 49,8, 1979’da yüzde 44,6, 1980’de yüzde 36,8 düzeyinde gerçekleşen ihracatın ithalatı karşılama oranı, 1988’de yüzde 81,4’e kadar çıktı. Kriz öncesi yıllar olan 1993’de yüzde 52,1, 2000’de yüzde 71 olan bu oran, 2011’de yüzde 56’ya düştü. 2016 yılında yüzde 71,8 olan ihracatın ithalatı karşılama oranı, 2017’de yüzde 67,1’e indikten sonra bu yılın Ocak-Temmuz döneminde yüzde 67,3’e çıktı. Tüm Cumhuriyet dönemine bakıldığında ihracatın ithalatı karşılama oranı yüzde 64,1 düzeyinde gerçekleşti.

Döviz kurlarındaki yükselme nedeniyle ithal ürünlerin fiyatındaki artış ve bunun sonucu ithalattaki düşüşe bağlı olarak Haziran, Temmuz, Türkiye İhracatçı Meclisi (TİM) verilerine göre Ağustos ayında bu aylarda dış ticaret açığı 2017 yılının aynı aylarına göre geriledi. İhracatın ithalatı karşılama oranı bu yılın Mayıs ayında yüzde 64,7’ye indikten sonra Haziran’da yüzde 70,1’e, Temmuz’da yüzde 70,2’ye çıktı.

Sonuç olarak Türkiye, iç piyasada üretmeden, ithalatını sınırlamadan ne cari açıktan ne de dış borçtan kurtulamaz.

Yıllara göre dış ticaret ve ihracatın ithalatı karşılama oranı: (1923-2018 Temmuz)

				İhracatın
				İthalatı
			Dış Ticaret	Karşılama
	İhracat	İthalat	Dengesi	Oranı
Yıllar	(Bin Dolar)	(Bin Dolar)	(Bin Dolar)	(Yüzde)
1923	50.790	86.872	-36.082	58,5
1924	82.435	100.462	-18.027	82,1
1925	102.700	128.953	-26.253	79,6
1926	96.437	121.411	-24.974	79,4
1927	80.749	107.752	-27.003	74,9
1928	88.278	113.710	-25.432	77,6
1929	74.827	123.558	-48.731	60,6
1930	71.380	69.540	1.840	102,6
1931	60.226	59.935	291	100,5
1932	47.972	40.718	7.254	117,8
1933	58.065	45.091	12.974	128,8
1934	73.007	68.761	4.246	106,2
1935	76.232	70.635	5.597	107,9
1936	93.670	73.619	20.051	127,2
1937	109.225	90.540	18.685	120,6
1938	115.019	118.899	-3.880	96,7
1939	99.647	92.498	7.149	107,7
1940	80.904	50.035	30.869	161,7
1941	91.056	55.349	35.707	164,5
1942	126.115	112.879	13.236	111,7
1943	196.734	155.340	41.394	126,6
1944	177.952	126.230	51.722	141,0
1945	168.264	96.969	71.295	173,5
1946	214.580	118.889	95.691	180,5
1947	223.301	244.644	-21.343	91,3
1948	196.799	275.053	-78.254	71,5
1949	247.825	290.220	-42.395	85,4
1950	263.424	285.664	-22.240	92,2
1951	314.082	402.086	-88.004	78,1
1952	362.914	555.920	-193.006	65,3
1953	396.061	532.533	-136.472	74,4
1954	334.924	478.359	-143.435	70,0
1955	313.346	497.637	-184.291	63,0
1956	304.990	407.340	-102.350	74,9
1957	345.217	397.125	-51.908	86,9
1958	247.271	315.098	-67.827	78,5
1959	353.799	469.982	-116.183	75,3
1960	320.731	468.186	-147.455	68,5
1961	346.740	507.205	-160.465	68,4
1962	381.197	619.447	-238.250	61,5
1963	368.087	687.616	-319.529	53,5
1964	410.771	537.229	-126.458	76,5
1965	463.738	571.953	-108.215	81,1
1966	490.508	718.269	-227.761	68,3
1967	522.334	684.669	-162.335	76,3
1968	496.419	763.659	-267.240	65,0
1969	536.834	801.236	-264.403	67,0
1970	588.476	947.604	-359.128	62,1
1971	676.602	1.170.840	-494.239	57,8
1972	884.969	1.562.550	-677.581	56,6
1973	1.317.083	2.086.216	-769.133	63,1
1974	1.532.182	3.777.501	-2.245.319	40,6
1975	1.401.075	4.738.558	-3.337.483	29,6
1976	1.960.214	5.128.647	-3.168.433	38,2
1977	1.753.026	5.796.278	-4.043.252	30,2
1978	2.288.163	4.599.025	-2.310.862	49,8
1979	2.261.195	5.069.432	-2.808.236	44,6
1980	2.910.122	7.909.364	-4.999.242	36,8
1981	4.702.934	8.933.374	-4.230.439	52,6
1982	5.745.973	8.842.665	-3.096.692	65,0
1983	5.727.834	9.235.002	-3.507.168	62,0
1984	7.133.604	10.757.032	-3.623.429	66,3
1985	7.958.010	11.343.376	-3.385.367	70,2
1986	7.456.726	11.104.771	-3.648.046	67,1
1987	10.190.049	14.157.807	-3.967.757	72,0
1988	11.662.024	14.335.398	-2.673.374	81,4
1989	11.624.692	15.792.143	-4.167.451	73,6
1990	12.959.288	22.302.126	-9.342.838	58,1
1991	13.593.462	21.047.014	-7.453.552	64,6
1992	14.714.629	22.871.055	-8.156.426	64,3
1993	15.345.067	29.428.370	-14.083.303	52,1
1994	18.105.872	23.270.019	-5.164.147	77,8
1995	21.637.041	35.709.011	-14.071.970	60,6
1996	23.224.465	43.626.642	-20.402.178	53,2
1997	26.261.072	48.558.721	-22.297.649	54,1
1998	26.973.952	45.921.392	-18.947.440	58,7
1999	26.587.225	40.671.272	-14.084.047	65,4
2000	27.774.906	54.502.821	-26.727.914	51,0
2001	31.334.216	41.399.083	-10.064.867	75,7
2002	36.059.089	51.553.797	-15.494.708	69,9
2003	47.252.836	69.339.692	-22.086.856	68,1
2004	63.167.153	97.539.766	-34.372.613	64,8
2005	73.476.408	116.774.151	-43.297.743	62,9
2006	85.534.676	139.576.174	-54.041.499	61,3
2007	107.271.750	170.062.715	-62.790.965	63,1
2008	132.027.196	201.963.574	-69.936.378	65,4
2009	102.142.613	140.928.421	-38.785.809	72,5
2010	113.883.219	185.544.332	-71.661.113	61,4
2011	134.906.869	240.841.676	-105.934.807	56,0
2012	152.461.737	236.545.141	-84.083.404	64,5
2013	151.802.637	251.661.250	-99.858.613	60,3
2014	157.610.158	242.177.117	-84.566.959	65,1
2015	143.838.871	207.234.359	-63.395.487	69,4
2016	142.529.584	198.618.235	-56.088.651	71,8
2017	156.992.940	233.799.651	-76.806.711	67,1
2018	96.272.057	143.022.903	-46.750.846	67,3
Toplam	2.256.193.514	3.517.517.838	-1.261.324.324	64,1

Kaynak: TÜİK