-Zayıf TL’ye rağmen ihracat yerinde sayıyor

-

Borsatek’te 16 Kasım tarihinde yazdığım “Dolar ve Ekonomiye Etkileri” yazımda “Türk ekonomisinin en temel sorunlarından biri dış ticaret açığıdır. Öyle ki Türk ekonomisi 1946 yılından bu yana dış ticaret açığı vermektedir. Bu açık, turizm, navlun gibi hizmet gelirleriyle kapatılmaya çalışılsa da kapatılamamış ve ülkenin her zaman bir cari açık sorunu olmuştur” ifadelerine yer vermiştim.
Bugün açıklanan Ekim ayı dış ticaret rakamları da bunu ortaya koyuyor. Ekim ayında ithalattaki yüzde 8’lik artışa karşın ihracat yüzde 0,1 geriledi. Ocak-Ekim döneminde ithalat yüzde 12,8 azalırken, zayıf TL desteğine rağmen ihracat sadece yüzde 2 arttı. Ocak-Ekim dönemindeki ihracat artışı ancak 2,8 milyar dolar oldu. İthalatta Ocak-Ekim dönemindeki 24,3 milyar dolarlık gerilemenin sebebi de belli. Ekonomideki daralma, dövizdeki yükselmeye bağlı olarak ithal malların fiyatında görülen aşırı artış...


Sanılanın aksine Türkiye’de tüketim malı ithalatının sınırlı olması, ithalatın ağırlıklı bölümünün ham madde ithalatına dayanması sebebiyle ekonomideki daralma, yatırımların azalması, üretimin gerilemesi ya da ithal malların fiyatlarının artması doğrudan ithalatı vurur. Ocak-Ekim döneminde yapılan yaklaşık 166 milyar dolarlık ithalatın 20,7 milyar dolarını sermaye (yatırım) malları, 14,9 milyar dolarını tüketim malları, 0,5 milyar dolarını diğer mallar ve 129,9 milyar dolarını ise ara (ham madde) mallar ithalatı oluşturdu.
Ekim ayında ithalatta görülen yüzde 8’lik artışın nedeni de esas itibarıyla tüketim ve ham madde ithalatından kaynaklandı. Oransal olarak en fazla artış ise yüzde 25,1 ile tüketim malları ithalatında görüldü.
Rakamlara bakıldığında, 2018 yılında 167,9 milyar dolar olan ihracat, 2019’u 170-171 milyar dolarla yılı kapatacak gibi görünüyor. 2018 yılında 223 milyar dolar olan ithalat ise, bu yıl, 194 milyar doların biraz üzerinde gerçekleşecek gibi duruyor.
Ekonomik krizden önce, 2017 yılında 157 milyar dolar olan ihracat, zayıf TL desteğine rağmen, iki yılda ancak 13-14 milyar dolarlık bir artış gösterecek.
İthalat, 2016 yılındaki 198,6 milyar dolarlık ithalat hariç, 2011’den bu yana hep 200 milyar doların üzerinde seyretmişti.
Yine 2017 yılında 233,8 milyar dolar olan hatta 2013 yılında 251,7 milyar dolara kadar çıkan ithalatta ise 2018-2019 yıllarında 40 milyar dolara yakın bir kayıp yaşanacak.
Dış ticarette önemli olan dengedir. Sağlıklı ve gelişmiş bir ekonomide ihracatın da ithalatın da milli gelire oranı fazladır. Fakat, dış ticaret dengesi sürdürülebilir olmalıdır.
Türkiye’nin milli gelirini yükseltirken, çok daha fazla ithalat yapmasında hiçbir sakınca yoktur ama bir o kadar ihracat yapabilmelidir.
Yalnız, 2018 yılında, 17 milyon nüfuslu Hollanda’nın 723 milyar dolarlık ihracat, 646 milyar dolarlık ithalat, 82 milyon nüfuslu Almanya’nın 1 trilyon 557 milyar dolarlık ihracat, 1 trilyon 287 milyar dolarlık ithalat yaptığını, 82 milyon nüfuslu Türkiye’nin ise ihracatının 168, ithalatının 223 milyar dolarda kaldığını göz önünde bulundurursak, dış ticarette alacağımız daha çok yol olduğu da açıktır.
Bu köşe yazısı 29 Kasım 2019’da https://www.borsatek.com/ internet sitesinde yayınlanmıştır.

Yorumlar

Yorum Gönder

Bu blogdaki popüler yayınlar

-Dolardaki artışın ekonomiye etkisi...

-
Yeniden düzenlenmiş -Döviz kurları Türkiye açısından her zaman sorun oldu. Geçmişte ABD Doları, Alman Markı, şimdi ABD Doları ve Avro’nun seviyesi Türk ekonomisindeki birçok parametreyi etkilediğini söylemek yanlış olmaz -Enerji açısından dışa bağımlı olan Türkiye, enerjiyi, hammaddeleri dolar, sanayi ürünlerinin çoğunu ise Avro ödeyerek alıyor. İhracatının yarıya yakınını AB ülkelerine yapan, turizm gelirlerinin büyük bölümünü bu ülkelerden sağlayan Türkiye’nin, döviz gelirlerinde avronun ağırlığı fazla… -Halen 3,3835 düzeyinde olan Merkez Bankası dolar alış kuru, yıl sonuna kadar böyle devam ederse, 2016 yılında ortalama kuru 3’ün üzerinde 3,0090 olarak gerçekleşecek -Bu durumda, Türkiye’nin GSYH’si 726,1 milyar dolarlık tahminin de düşecek, 2009’dan bu yanaki en düşük düzey olan 713,9 milyar dolara inecek -Kişi başına GSYH de tahmin edildiği gibi 9 bin 243 dolar olmayacak 9 bin 6 dolara düşecek -Türkiye, enerjinin hemen hemen tamamını ABD Dolar
Devamı

-Krizler ekonomisi-1994 krizi

-
          Neden 1994 krizi? Geçmişte de birçok kriz yaşayan, bu krizlerden derinden etkilenen bir ekonomi olan Türkiye’de, 1994 krizi, öncekilerle karşılaştırıldığında oldukça farklı bir krizdir. Yazıya konu olarak neden 1994 krizi seçilmiştir? Birinci neden yazının hacmiyle ilgilidir. Bütün krizleri yazmaya ne zamanımız ne de gücümüz yetmeyecekti. Bu nedenle konu olarak bu yazının yazıldığı tarihten önceki kriz olan 1994 krizi ele alındı.  Diğer bir neden ise Türk ekonomisinin her zaman temel sorunu olagelmiş cari işlemler krizi özelliği taşımasının yanı sıra 1994 krizinin, aynı zamanda, gelişmiş bir ekonomide görülen finans krizi niteliğinde olmasıdır. Bu oldukça dikkat çekicidir.  Üçüncü bir neden de bu krizin rakamsal boyutlarının öncekilerle karşılaştırılamayacak kadar büyük olmasıdır. İşte bu nedenlerle bu yazıya konu olarak 1994 krizi seçilmiştir.
Devamı

-Dolar sevdası hiç geçmiyor…

-
Yeniden düzenlenmiş -Merkez Bankası’nda, 15 Ocak 2008 tarihinde 1 lira 14,49 kuruşa kadar inen, 13 Ağustos 2018’de 6 lira 89,22 kuruşa kadar çıkan, 12 Ağustos 2018 gecesinde serbest piyasada 7 lira 22 kuruşu gören dolar kuru, ardından 30 Kasım 2018’de 5 lira 16,63 kuruşa kadar inmişti -Daha sonra dalgalı bir seyir izleyen dolar kuru, halen 5 lira 70,19 kuruş seviyesinde bulunuyor -Birinci Dünya Savaşı öncesi 22,5 kuruştan işlem gören ABD Doları, paradan 6 sıfır atılmasaydı, bugün 5 milyon 701 bin 900 lira olacaktı -ABD Doları, Merkez Bankası döviz kuru, 12 Temmuz 2019  itibarıyla son bir yılda yüzde 18,14, son iki yılda yüzde 57,99,  son üç yılda yüzde 97,05, son dört yılda yüzde 113,91,  son beş yılda yüzde 168,06, 16 Ocak 2008-12 Temmuz 2019 arasında geçen yaklaşık on bir buçuk yılda ise yüzde 398,03 arttı -Böylece, dolar, TL karşısında, son bir yılda 1,2, son 5 yılda 2,7, on bir buçuk yılda ise 5 katına yükseldi -Dolar, 27 Ağustos 2013’te 2, 7 E
Devamı

-Yalnızlık

-
İngiliz yazar Aldous Huxley, “vücut bulmuş her ruh yalnızlığa mahkûmdur” der. Aristoteles, “yalnızlıktan hoşlanan ya vahşi bir hayvandır ya da Tanrı” sözleriyle yalnızlığın insan doğasına ters olduğunu anlatır. Yine de önünde sonunda yalnızlık bizi yaşamımızın bir yerinde bulur. Kaçış yok… Yaşayacağız. Kaçış yok ama bazıları hiç istemese de yalnızlığı yaşarlar. Ece Ayhan ne güzel anlatmış bunu; “Ey yalnızlık! Herkesin koynuna girip çıkarsın da bir tek benimle mi düzenli bir ilişkin var?” diye… Çoğu büyük şairin ilham kaynağıdır yalnızlık. Aşkların son durağıdır. Her şeyi paylaşabilirsiniz. Mutluluk bile paylaşılır. Paylaşınca artar. Fakat, yalnızlığın büyük şairlerinden Özdemir Asaf’ın dizelere döktüğü gibi “yalnızlık paylaşılmaz, paylaşılsa yalnızlık olmaz”.
Devamı

-Güçlü bir ekonomi için ne yapmalı?

-
Güçlü bir ekonomi için yapılması gerekenler ve yol bellidir. Ekonomik ve siyasi istikrarı kurup koruyarak, üretime ve ihracata dayalı bir ekonomik yapı kurmak. Petrol, doğalgaz veya başka bir şey… Büyük miktarda döviz sağlayan bir geliriniz yoksa ki bu “büyük miktar” nüfusunuza ve ekonomik gelişmişliğinize göre değişir. Kuveyt için elde ettiği petrol geliri yeterli olabilir ama o gelir Türkiye boyutlarındaki bir ülkeyi kurtarmaz. Veya gelir seviyesi altlarda yer alan Sierra Leone’ye yetecek döviz geliri ile hemen hemen o ülkeye yakın nüfusa sahip Danimarka’nın ihtiyacı olan döviz geliri aynı olmaz. Sonuç olarak Türkiye boyutlarındaki bir ülke sadece petrol ve doğalgaz gibi gelirlerle ekonomisini sürdüremez. Nitekim, Suudi Arabistan’ın dünyada en büyük petrol geliri elde eden ülkesi olmasına rağmen tam bir ekonomik kriz yaşadığını görüyoruz. Buradan şu sonuç da çıkarılabilir Kerkük-Musul hayali kuranlar ve ülkenin oradan sağlanacak petrol ve doğalgaz geliriyle zengin olacağını dü
Devamı