-IMF’e göre, Türkiye’nin borç stoku 5 yılda 1,7 trilyon lira artacak

-

Türk ekonomisinin en önemli sorunları nedir diye sıraladığımızda, işsizlik, enflasyon, 1945 yılından bu yana açık veren dış ticaret ve dolayısıyla cari işlemler açığı, döviz kuru istikrarsızlığının yanı sıra iç ve dış borç gelir.
Gelişmiş ülkelerle karşılaştırıldığında Türk ekonomisindeki borçluluğun milli gelire oranı düşük kalmakla birlikte, gerek faizlerin yüksekliği gerek gelir seviyesinin düşüklüğü nedeniyle daha fazla sıkıntı yaratıyor.
Çünkü, Almanya, Fransa, İngiltere gibi gelişmiş ülkelerin bütçeleri Türkiye bütçesinin 6-7 katını bulurken, faiz oranları beşte birde kalıyor. Üstelik o ülkelerde borçlanma vadeleri çok daha uzun süreli. Bu nedenle Türk ekonomisi açısından borçlanma oranının artmaması çok önem taşıyor. Fakat, önümüzdeki yıllarda borçlanma oran ve miktarının artacağı görülüyor.
Uluslararası Para Fonu’nun (IMF) Ekim 2019 tarihli World Economic Outlook Database (Dünya Ekonomik Görünüm Veritabanı) tahminlerine göre, Türkiye’nin genel yönetim brüt borç stoku TL bazında 2019-2024 döneminde 1 trilyon 711,1 milyar lira artarak 3 trilyon liraya dayanacak.

Para Fonu, 2019 yılında Türkiye’nin gayri safi milli hasılanın 4 trilyon 272,5 milyar lira, dolar bazında 743,7 milyar dolar, genel yönetim brüt borcunun 1 trilyon 286,1 milyar lira, genel yönetim net borcunun 1 trilyon 44,5 milyar lira olacağını tahmin ediyor. Fona göre, 2024 yılında Türkiye GSYH’sı cari fiyatlarla 8 trilyon 517,1 milyar liraya, dolar bazında 1 trilyon 99,5 milyar dolara çıkacak. Böylece oransal olarak GSYH, TL bazında yüzde 99,3, dolar bazında yüzde 47,8 artacak.
Buna karşın genel yönetim brüt borç stoku, bu dönemde, yüzde 133 artış gösterecek. IMF’e göre, 2019 yılında 1 trilyon 286,1 milyar lirayı bulacak olan genel yönetim brüt borç stoku, 2024 yılında 1 trilyon 711,1 milyar liralık artışla 2024 yılında 2 trilyon 997,2 milyar liraya çıkacak. Brüt borcun milli gelire oranı ise bu dönemde yüzde 30,1’den yüzde 35,2’ye yükselecek.
2019-2024 döneminde Türkiye’nin genel yönetim net borç stoku ise 1 trilyon 469,3 milyar liralık artışla 1 trilyon 44,5 milyar liradan 2 trilyon 513,8 milyar liraya çıkacak. Net borcun milli gelire oranı ise bu dönemde brüt borç stokundaki gibi 5,1 puanlık artışla yüzde 24,4’ten yüzde 29,5’e ulaşacak.
Oransal artışlara bakıldığında, IMF, 2019-2024 döneminde en fazla artışın yüzde 140,7 ile genel yönetim net borç stokunda yaşanacağını tahmin ediyor. Bunu yüzde 133 ile genel yönetim brüt borç stoku artışı izleyecek.

-IMF dolarda yüksek artış beklemiyor
  
Fon’un tahminlerinde dikkat çekici olan taraf, dolar kurunda oldukça muhafazakâr artış yaşanacağını öngörmesi. IMF’e göre, bu yılı 5,7449 ortalamayla tamamlayacak dolar kuru, 2020 yılında 6,0447, 2021 yılında 6,2531, 2022 yılında 6,6063, 2023 yılında 7,1568, 2024 yılında ise 7,7464 olacak. Bu gerçekleşirse 2019-2024 döneminde 5 yıllık sürede dolar kuru, ortalamada sadece 2,0015 lira artacak. Dolardaki artış oranı da yüzde 34,8’de kalacak. Oysa, aynı kaynağında IMF, 2019-2024 döneminde, ortalama tüketici fiyatları enflasyonunun yüzde 73,8, yıl sonu tüketici fiyatları enflasyonunun ise yüzde 71,6 artacağını öngörüyor.
Borç artacak da kişi başına genel yönetim borç yükümüzde nasıl bir değişiklik olacak diye bakacak olursak, IMF’e göre 2019-2024 döneminde, Türkiye’nin nüfusu 5 milyon 7 bin kişilik artışla 83 milyon 23 binden 88 milyon 30 bine çıkacak. Bu dönemde nüfustaki artış yüzde 6 olacak.
Kişi başına milli gelir (GSYH olarak) bu dönemde 3 bin 532 dolarlık artışla 8 bin 958 dolardan 12 bin 490 dolara yükselecek. Artış oranı yüzde 39,4’de kalacak.
TL bazında kişi başına milli gelir 2019-2024 döneminde cari fiyatlarla 51 bin 462 liradan, 45 bin 291 liralık artışla, 96 bin 752 liraya çıkacak. Artış oranı yüzde 88’i bulacak.

-Kişi başına yönetim brüt borç stoku 34 bin 47 liraya çıkacak
  
Buna karşın kişi başına genel yönetim brüt borç stoku 18 bin 557 liralık artışla 15 bin 491 liradan 34 bin 47 liraya, kişi başına genel yönetim net borç stoku ise 15 bin 975 liralık artışla 12 bin 581 liradan 28 bin 556 liraya yükselecek. Kişi başına olarak brüt genel yönetim borçlarındaki artış yüzde 119,8, net borçlardaki artış ise yüzde 127 olacak.
IMF’nin Türkiye’nin milli gelir ve genel yönetim borç verileriyle ilgili 2017 ve 2018 rakamları ve 2019-2024 dönemi tahminleri şöyle: 
Türkiye Milli Gelir Genel Yönetim Borcu Verileri
2017
2018
2019
2020
2021
2022
2023
2024
2024/2019 Dönemi Artış Miktarı (*)
2024/2019 Dönemi Artış Oranı (Yüzde)





GSYH (Milyon TL)
3.110,7
3.724,4
4.272,5
4.919,2
5.656,3
6.465,9
7.414,9
8.517,1
4.244,5
99,3

GSYH (Milyon ABD Doları)
852,6
771,3
743,7
813,8
904,6
978,8
1.036,1
1.099,5
355,8
47,8

Genel Yönetim Brüt Borcu (Milyon TL)
877,9
1.123,6
1.286,1
1.513,9
1.793,8
2.128,2
2.535,7
2.997,2
1.711,1
133,0

Genel Yönetim Brüt Borcunun GSYH'ye Oranı (Yüzde)
28,2
30,2
30,1
30,8
31,7
32,9
34,2
35,2
5,1
16,9

Genel Yönetim Net Borcu (Milyon TL)
693,0
898,2
1.044,5
1.224,0
1.459,4
1.753,5
2.111,4
2.513,8
1.469,3
140,7

Genel Yönetim Net Borcunun GSYH'ye Oranı (Yüzde)
22,3
24,1
24,4
24,9
25,8
27,1
28,5
29,5
5,1
20,7

Yıllık Ortalama ABD Doları Kuru (TL) (**)
3,6482
4,8289
5,7449
6,0447
6,2531
6,6063
7,1568
7,7464
2,0
34,8

(*): Borcun GSYH’ye oranı ile yıllık ortalama dolar kurundaki artış miktarı rakamları puan olarak verilmiştir.
(**): Yıllık ortalama dolar kuru, TL ve Dolar kişi başına milli gelir rakamlarından hesaplanmıştır.
Kaynak: IMF World Economic Outlook Database
https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2019/02/weodata/index.aspx
Bu köşe yazısı 13 Ocak 2020’de https://www.borsatek.com/ internet sitesinde yayınlanmıştır.

Yorumlar

Yorum Gönder

Bu blogdaki popüler yayınlar

-Dolardaki artışın ekonomiye etkisi...

-
Yeniden düzenlenmiş -Döviz kurları Türkiye açısından her zaman sorun oldu. Geçmişte ABD Doları, Alman Markı, şimdi ABD Doları ve Avro’nun seviyesi Türk ekonomisindeki birçok parametreyi etkilediğini söylemek yanlış olmaz -Enerji açısından dışa bağımlı olan Türkiye, enerjiyi, hammaddeleri dolar, sanayi ürünlerinin çoğunu ise Avro ödeyerek alıyor. İhracatının yarıya yakınını AB ülkelerine yapan, turizm gelirlerinin büyük bölümünü bu ülkelerden sağlayan Türkiye’nin, döviz gelirlerinde avronun ağırlığı fazla… -Halen 3,3835 düzeyinde olan Merkez Bankası dolar alış kuru, yıl sonuna kadar böyle devam ederse, 2016 yılında ortalama kuru 3’ün üzerinde 3,0090 olarak gerçekleşecek -Bu durumda, Türkiye’nin GSYH’si 726,1 milyar dolarlık tahminin de düşecek, 2009’dan bu yanaki en düşük düzey olan 713,9 milyar dolara inecek -Kişi başına GSYH de tahmin edildiği gibi 9 bin 243 dolar olmayacak 9 bin 6 dolara düşecek -Türkiye, enerjinin h...
Devamı

-Krizler ekonomisi-1994 krizi

-
          Neden 1994 krizi? Geçmişte de birçok kriz yaşayan, bu krizlerden derinden etkilenen bir ekonomi olan Türkiye’de, 1994 krizi, öncekilerle karşılaştırıldığında oldukça farklı bir krizdir. Yazıya konu olarak neden 1994 krizi seçilmiştir? Birinci neden yazının hacmiyle ilgilidir. Bütün krizleri yazmaya ne zamanımız ne de gücümüz yetmeyecekti. Bu nedenle konu olarak bu yazının yazıldığı tarihten önceki kriz olan 1994 krizi ele alındı.  Diğer bir neden ise Türk ekonomisinin her zaman temel sorunu olagelmiş cari işlemler krizi özelliği taşımasının yanı sıra 1994 krizinin, aynı zamanda, gelişmiş bir ekonomide görülen finans krizi niteliğinde olmasıdır. Bu oldukça dikkat çekicidir.  Üçüncü bir neden de bu krizin rakamsal boyutlarının öncekilerle karşılaştırılamayacak kadar büyük olmasıdır. İşte bu nedenlerle bu yazıya konu olarak 1994 krizi seçilmiştir.
Devamı

-Dolar sevdası hiç geçmiyor…

-
Yeniden düzenlenmiş -Merkez Bankası’nda, 15 Ocak 2008 tarihinde 1 lira 14,49 kuruşa kadar inen, 13 Ağustos 2018’de 6 lira 89,22 kuruşa kadar çıkan, 12 Ağustos 2018 gecesinde serbest piyasada 7 lira 22 kuruşu gören dolar kuru, ardından 30 Kasım 2018’de 5 lira 16,63 kuruşa kadar inmişti -Daha sonra dalgalı bir seyir izleyen dolar kuru, halen 5 lira 70,19 kuruş seviyesinde bulunuyor -Birinci Dünya Savaşı öncesi 22,5 kuruştan işlem gören ABD Doları, paradan 6 sıfır atılmasaydı, bugün 5 milyon 701 bin 900 lira olacaktı -ABD Doları, Merkez Bankası döviz kuru, 12 Temmuz 2019  itibarıyla son bir yılda yüzde 18,14, son iki yılda yüzde 57,99,  son üç yılda yüzde 97,05, son dört yılda yüzde 113,91,  son beş yılda yüzde 168,06, 16 Ocak 2008-12 Temmuz 2019 arasında geçen yaklaşık on bir buçuk yılda ise yüzde 398,03 arttı -Böylece, dolar, TL karşısında, son bir yılda 1,2, son 5 yılda 2,7, on bir buçuk yılda ise 5 katına ...
Devamı

-Yalnızlık

-
İngiliz yazar Aldous Huxley, “vücut bulmuş her ruh yalnızlığa mahkûmdur” der. Aristoteles, “yalnızlıktan hoşlanan ya vahşi bir hayvandır ya da Tanrı” sözleriyle yalnızlığın insan doğasına ters olduğunu anlatır. Yine de önünde sonunda yalnızlık bizi yaşamımızın bir yerinde bulur. Kaçış yok… Yaşayacağız. Kaçış yok ama bazıları hiç istemese de yalnızlığı yaşarlar. Ece Ayhan ne güzel anlatmış bunu; “Ey yalnızlık! Herkesin koynuna girip çıkarsın da bir tek benimle mi düzenli bir ilişkin var?” diye… Çoğu büyük şairin ilham kaynağıdır yalnızlık. Aşkların son durağıdır. Her şeyi paylaşabilirsiniz. Mutluluk bile paylaşılır. Paylaşınca artar. Fakat, yalnızlığın büyük şairlerinden Özdemir Asaf’ın dizelere döktüğü gibi “yalnızlık paylaşılmaz, paylaşılsa yalnızlık olmaz”.
Devamı

-Güçlü bir ekonomi için ne yapmalı?

-
Güçlü bir ekonomi için yapılması gerekenler ve yol bellidir. Ekonomik ve siyasi istikrarı kurup koruyarak, üretime ve ihracata dayalı bir ekonomik yapı kurmak. Petrol, doğalgaz veya başka bir şey… Büyük miktarda döviz sağlayan bir geliriniz yoksa ki bu “büyük miktar” nüfusunuza ve ekonomik gelişmişliğinize göre değişir. Kuveyt için elde ettiği petrol geliri yeterli olabilir ama o gelir Türkiye boyutlarındaki bir ülkeyi kurtarmaz. Veya gelir seviyesi altlarda yer alan Sierra Leone’ye yetecek döviz geliri ile hemen hemen o ülkeye yakın nüfusa sahip Danimarka’nın ihtiyacı olan döviz geliri aynı olmaz. Sonuç olarak Türkiye boyutlarındaki bir ülke sadece petrol ve doğalgaz gibi gelirlerle ekonomisini sürdüremez. Nitekim, Suudi Arabistan’ın dünyada en büyük petrol geliri elde eden ülkesi olmasına rağmen tam bir ekonomik kriz yaşadığını görüyoruz. Buradan şu sonuç da çıkarılabilir Kerkük-Musul hayali kuranlar ve ülkenin oradan sağlanacak petrol ve doğalgaz geliriyle zengin olacağını dü...
Devamı