-Yurt dışı ÜFE'yi yükselten enerji, madencilik ve taş ocakçılığı...

-

Belirli bir dönemde ülke içinde üretilen ve yurt dışına satılan ürünlerin üretici fiyatlarındaki değişimi ölçen yurt dışı üretici fiyatları endeksini (YD-ÜFE) ağırlıklı olarak enerji, madencilik ve taş ocakçılığı yükseltti. Enerjide yıllık değişim yüzde 24,78, madencilik ve taş ocakçılığında yüzde 13,41'i buldu.


Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, 2017 yılını yüzde 19,75 artışla kapattıktan sonra Nisan 2018'den itibaren başlayan döviz kurlarındaki artışın etkisiyle 2018'in Eylül ayında yüzde 75 gibi çok yüksek seviyelere kadar çıkan YD-ÜFE, yılı yüzde 33,45 ile tamamlamıştı.  Endeks, 2019 yılını da yüzde 8,93 seviyesinde bitirdi. Dikkat çekici olan Aralık ayları itibarıyla 2017'de yüzde eksi 0,01, 2018'de yüzde eksi 1,32 olan endeksinde 2019 Aralık ayında yüzde 1,81 çıkması. Zaten 2019'un Ağustos, Eylül ve Ekim aylarında yıllık bazda negatifte seyreden endeks, Kasım 2019'da yüzde 5,59 ile yeniden artı değere çıkmıştı. 

-Eğilim yükselme yönünde

Nitekim, Eylül ayından bu yana ki eğilim yükselme yönünde. Yıllık ortalamalara göre enflasyon, yıl içindeki dalgalanmaları da gösterdiği için enflasyonu değerlendirmede daha sağlıklı bir yöntem olduğu kuşkusuz. Buna bakıldığında da 2017 yıl sonunda yüzde 23,95, 2018 yıl sonunda yüzde 35,70 olan rakamın 2019 yılında yüzde 14,19'a gerilediğini ama hala tek hanelere inmediğini görüyoruz.
Ayrıntılara odaklandığımızda madencilik ve taşocakçılığında yüzde 13,41, imalatta yüzde 8,83 yıllık artış olduğunu tespit ediyoruz.
Ana sanayi gruplarından enerjide yıllık fiyat artışı yüzde 24,78, dayanıklı tüketim malında yüzde 11,17, sermaye malında yüzde 10,27,dayanıksız tüketim malında yüzde 9,63'ü bulurken, ara malında yüzde 5,92'de kaldı.
Enerji fiyatları bir yılda enflasyonun 2,5 katı, yüzde 24,78 artarken rekabet edilebilir bir üretimden bahsedilebilir mi?

-Girdi maliyetlerini düşürmeden ekonomide hızlı bir çıkışın imkanı yok

Türkiye ekonomisinde girdi maliyetleri önemli bir sorun. Vergi, sigorta destekleri, teşvikleri, borç ertelemeleri, yapılandırmaları, faiz destekleri ekonomiye nefes aldırıyor. Bu da doğru ama kime sorarsanız sorun, enerji maliyetlerini, ithal girdi maliyetlerini düşürmeden ekonomide hızlı bir çıkış yakalamanın ve ardından istikrara ulaşmanın imkanı yok. Benzinde, mazotta, diğer petrol ürünlerinde, doğal gazda, elektrikte, ham maddelerde, gübrede, ilaçta, tohumda, personel maaşlarında vergiyi ABD gibi rekabetçi ekonomilerin seviyelerine indirin çok fazla destek vermenize de gerek kalmaz.  
Bu köşe yazısı 20 Ocak 2020’de https://www.borsatek.com/ internet sitesinde yayınlanmıştır.

Yorumlar

Yorum Gönder

Bu blogdaki popüler yayınlar

-Dolardaki artışın ekonomiye etkisi...

-
Yeniden düzenlenmiş -Döviz kurları Türkiye açısından her zaman sorun oldu. Geçmişte ABD Doları, Alman Markı, şimdi ABD Doları ve Avro’nun seviyesi Türk ekonomisindeki birçok parametreyi etkilediğini söylemek yanlış olmaz -Enerji açısından dışa bağımlı olan Türkiye, enerjiyi, hammaddeleri dolar, sanayi ürünlerinin çoğunu ise Avro ödeyerek alıyor. İhracatının yarıya yakınını AB ülkelerine yapan, turizm gelirlerinin büyük bölümünü bu ülkelerden sağlayan Türkiye’nin, döviz gelirlerinde avronun ağırlığı fazla… -Halen 3,3835 düzeyinde olan Merkez Bankası dolar alış kuru, yıl sonuna kadar böyle devam ederse, 2016 yılında ortalama kuru 3’ün üzerinde 3,0090 olarak gerçekleşecek -Bu durumda, Türkiye’nin GSYH’si 726,1 milyar dolarlık tahminin de düşecek, 2009’dan bu yanaki en düşük düzey olan 713,9 milyar dolara inecek -Kişi başına GSYH de tahmin edildiği gibi 9 bin 243 dolar olmayacak 9 bin 6 dolara düşecek -Türkiye, enerjinin h...
Devamı

-Krizler ekonomisi-1994 krizi

-
          Neden 1994 krizi? Geçmişte de birçok kriz yaşayan, bu krizlerden derinden etkilenen bir ekonomi olan Türkiye’de, 1994 krizi, öncekilerle karşılaştırıldığında oldukça farklı bir krizdir. Yazıya konu olarak neden 1994 krizi seçilmiştir? Birinci neden yazının hacmiyle ilgilidir. Bütün krizleri yazmaya ne zamanımız ne de gücümüz yetmeyecekti. Bu nedenle konu olarak bu yazının yazıldığı tarihten önceki kriz olan 1994 krizi ele alındı.  Diğer bir neden ise Türk ekonomisinin her zaman temel sorunu olagelmiş cari işlemler krizi özelliği taşımasının yanı sıra 1994 krizinin, aynı zamanda, gelişmiş bir ekonomide görülen finans krizi niteliğinde olmasıdır. Bu oldukça dikkat çekicidir.  Üçüncü bir neden de bu krizin rakamsal boyutlarının öncekilerle karşılaştırılamayacak kadar büyük olmasıdır. İşte bu nedenlerle bu yazıya konu olarak 1994 krizi seçilmiştir.
Devamı

-Dolar sevdası hiç geçmiyor…

-
Yeniden düzenlenmiş -Merkez Bankası’nda, 15 Ocak 2008 tarihinde 1 lira 14,49 kuruşa kadar inen, 13 Ağustos 2018’de 6 lira 89,22 kuruşa kadar çıkan, 12 Ağustos 2018 gecesinde serbest piyasada 7 lira 22 kuruşu gören dolar kuru, ardından 30 Kasım 2018’de 5 lira 16,63 kuruşa kadar inmişti -Daha sonra dalgalı bir seyir izleyen dolar kuru, halen 5 lira 70,19 kuruş seviyesinde bulunuyor -Birinci Dünya Savaşı öncesi 22,5 kuruştan işlem gören ABD Doları, paradan 6 sıfır atılmasaydı, bugün 5 milyon 701 bin 900 lira olacaktı -ABD Doları, Merkez Bankası döviz kuru, 12 Temmuz 2019  itibarıyla son bir yılda yüzde 18,14, son iki yılda yüzde 57,99,  son üç yılda yüzde 97,05, son dört yılda yüzde 113,91,  son beş yılda yüzde 168,06, 16 Ocak 2008-12 Temmuz 2019 arasında geçen yaklaşık on bir buçuk yılda ise yüzde 398,03 arttı -Böylece, dolar, TL karşısında, son bir yılda 1,2, son 5 yılda 2,7, on bir buçuk yılda ise 5 katına ...
Devamı

-Yalnızlık

-
İngiliz yazar Aldous Huxley, “vücut bulmuş her ruh yalnızlığa mahkûmdur” der. Aristoteles, “yalnızlıktan hoşlanan ya vahşi bir hayvandır ya da Tanrı” sözleriyle yalnızlığın insan doğasına ters olduğunu anlatır. Yine de önünde sonunda yalnızlık bizi yaşamımızın bir yerinde bulur. Kaçış yok… Yaşayacağız. Kaçış yok ama bazıları hiç istemese de yalnızlığı yaşarlar. Ece Ayhan ne güzel anlatmış bunu; “Ey yalnızlık! Herkesin koynuna girip çıkarsın da bir tek benimle mi düzenli bir ilişkin var?” diye… Çoğu büyük şairin ilham kaynağıdır yalnızlık. Aşkların son durağıdır. Her şeyi paylaşabilirsiniz. Mutluluk bile paylaşılır. Paylaşınca artar. Fakat, yalnızlığın büyük şairlerinden Özdemir Asaf’ın dizelere döktüğü gibi “yalnızlık paylaşılmaz, paylaşılsa yalnızlık olmaz”.
Devamı

-Güçlü bir ekonomi için ne yapmalı?

-
Güçlü bir ekonomi için yapılması gerekenler ve yol bellidir. Ekonomik ve siyasi istikrarı kurup koruyarak, üretime ve ihracata dayalı bir ekonomik yapı kurmak. Petrol, doğalgaz veya başka bir şey… Büyük miktarda döviz sağlayan bir geliriniz yoksa ki bu “büyük miktar” nüfusunuza ve ekonomik gelişmişliğinize göre değişir. Kuveyt için elde ettiği petrol geliri yeterli olabilir ama o gelir Türkiye boyutlarındaki bir ülkeyi kurtarmaz. Veya gelir seviyesi altlarda yer alan Sierra Leone’ye yetecek döviz geliri ile hemen hemen o ülkeye yakın nüfusa sahip Danimarka’nın ihtiyacı olan döviz geliri aynı olmaz. Sonuç olarak Türkiye boyutlarındaki bir ülke sadece petrol ve doğalgaz gibi gelirlerle ekonomisini sürdüremez. Nitekim, Suudi Arabistan’ın dünyada en büyük petrol geliri elde eden ülkesi olmasına rağmen tam bir ekonomik kriz yaşadığını görüyoruz. Buradan şu sonuç da çıkarılabilir Kerkük-Musul hayali kuranlar ve ülkenin oradan sağlanacak petrol ve doğalgaz geliriyle zengin olacağını dü...
Devamı