-Tüketici güven endeksine bak ekonomideki sıkıntıyı anla

-

Mevsim etkilerinden arındırılmış tüketici güven endeksi, Ocak ayında bir önceki aya göre sadece yüzde 0,1 oranında artarak 58,77’den 58,82’ye çıktı. Bu rakam çok yetersiz kalıyor. Çünkü 100’ün altı kötü demek. Aslında bu durum yeni de değil. Endeks, 13 yıl 8 aydır (164 ay) 100’ün altında seyrediyor.
Endeks, 2006 yılı Haziran ayından bu yana “iyimserlik sınırı” olan 100’ü geçemedi. En son 100’ün üzerinde olduğu tarih, 100,7 ile 2006 Mayıs ayıydı.


Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) ile Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Aylık Tüketici Eğilim Anketi düzenliyorlar. Anketle tüketicilerin kişisel mali durumlarına ve genel ekonomiye ilişkin mevcut dönem değerlendirmeleri ile gelecek dönem beklentileri ölçülüyor ve yakın gelecekte yapılması planlanan harcamalarına ilişkin eğilimleri saptanıyor. Anket sonuçlarından hesaplanan Tüketici Güven Endeksi 0-200 aralığında değer alabiliyor. Tüketici Güven Endeksi’nin 100’den büyük olması tüketici güveninde iyimser durum, 100’den küçük olması ise tüketici güveninde kötümser durum olduğunu gösteriyor.
Endeksi batıran tasarruf beklentisi… Türk halkı gelecek 12 aylık döneme ilişkin tasarruf etme ihtimalini 21,6 puan olarak görüyor. 200 üzerinden düşündüğünüzde oldukça düşük bir rakam. Gelecek 12 aylık döneme ilişkin beklentiler 100’ün altında kalsa da hanenin maddi durum beklentisinde 79,5’i, genel ekonomik durum beklentisinde 77,4’ü buluyor. İşsiz sayısı beklentisinde durum kötü diyebiliriz. Burada endeks ancak 56,8’da kalıyor. Bu endekslerden Ocak 2019’a göre düzelenleri yüzde 2,3 ile hanenin maddi durum beklentisi, yüzde 1,1 artışla genel ekonomik durum beklentisi oldu. İşsiz sayısı beklentisi yüzde 0,5, tasarruf etme ihtimali beklentisi ise yüzde 9,1 azaldı. Bir diğer ifadeyle işsizlik ve tasarruftaki beklenti kötüleşti. 2019 Aralık ayına göre, tasarruf etme ihtimali dışındaki bütün beklentilerde ise düşüş oldu.
Alt ayrıntılara baktığımızda, durum şu:
Gelecek 3 aylık dönemde yarı dayanıklı tüketim mallarına harcama yapma düşüncesi 106,8,
Gelecek 12 aylık dönemde dayanıklı tüketim mallarına harcama yapma düşüncesi 95,8,
Gelecek 12 aylık dönemde ücretlerin değişimine ilişkin beklenti 94,7,
Gelecek 12 aylık döneme göre mevcut dönemde hanenin maddi durumu 72,8,
Gelecek 12 aylık dönemde tüketici fiyatlarının değişimine ilişkin beklenti 71,5,
Hanenin içinde bulunduğu mali durum 68,9,
Gelecek 12 aylık döneme göre mevcut dönemde genel ekonomik durum 64,6,
Mevcut dönemin tasarruf etmek için uygunluğu 56,
Mevcut dönemin dayanıklı tüketim malı satın almak için uygunluğu 44,
Geçen 12 aylık dönemde tüketici fiyatlarının değişimine ilişkin düşünce 42,7,
Gelecek 3 aylık dönemde tüketimin finansmanı amacıyla borç kullanma ihtimali 37,6,
Gelecek 12 aylık dönemde konut tamiratına para harcama ihtimali 23,1,
Gelecek 12 aylık dönemde otomobil satın alma ihtimali 11,4,
Gelecek 12 aylık dönemde konut satın alma veya inşa ettirme ihtimali 7,6.

Endeksler de gösteriyor ki iyimser değiliz. İyimserlik sınırı olan 100’ü geçen tek unsur, 106,8 ile gelecek 3 aylık dönemde yarı dayanıklı tüketim mallarına harcama yapma düşüncesi. Bunun dışındakilerin hepsi 100’ün altında kalıyor. Harcama yapmak istiyoruz ama durumumuzu iyi görmüyoruz.
Gelecek 12 aylık dayanıklı tüketim mallarına harcama yapma düşüncemiz, ücretlerimizin gelecek 12 ayda değişeceğine yönelik beklentimiz, mevcut dönemde hanenin maddi durumuyla ilgili görüşümüz, gelecek 12 ayda genel ekonomik durumla ilgili öngörümüz kötümser.
Mevcut dönemi tasarruf etmek için dayanıklı tüketim malı satın almak için uygun bulmuyoruz. Gelecek 12 aylık dönemde tüketici fiyatlarının değişimiyle ilgili düşüncemiz de olumsuz. Gelecek 3 aylık dönemde tüketimin finansmanı amacıyla borç kullanma ihtimalimizi de zayıf görüyoruz.
Yine rakamlar gösteriyor ki gelecek 12 aylık dönemde konut tamiratı için para harcama, otomobil, konut satın alma veya inşa ettirme ihtimalini de imkansıza yakın buluyoruz.
Öyle ki gelecek 12 aylık dönemde konut tamiratına para harcama ihtimali 200 üzerinde 23,1’de, otomobil satın alma ihtimali 11,4’de, konut satın alma veya inşa ettirme ihtimali 7,6’de kalıyor.
Yani inşaat ve otomotiv sektörlerindeki sıkıntının sebebi de belli. Bu kadar olumsuz bir tüketici güveniyle inşaat ve otomotivde hızlı bir düzelme yaşanması ihtimali zayıf görünüyor.
Aslında bu kadar kötümser bir tüketici güveniyle ekonomide işimiz zor olduğu aşikar…

Bu köşe yazısı 23 Ocak 2020’de https://www.borsatek.com/ internet sitesinde yayınlanmıştır.

Yorumlar

Yorum Gönder

Bu blogdaki popüler yayınlar

-Dolardaki artışın ekonomiye etkisi...

-
Yeniden düzenlenmiş -Döviz kurları Türkiye açısından her zaman sorun oldu. Geçmişte ABD Doları, Alman Markı, şimdi ABD Doları ve Avro’nun seviyesi Türk ekonomisindeki birçok parametreyi etkilediğini söylemek yanlış olmaz -Enerji açısından dışa bağımlı olan Türkiye, enerjiyi, hammaddeleri dolar, sanayi ürünlerinin çoğunu ise Avro ödeyerek alıyor. İhracatının yarıya yakınını AB ülkelerine yapan, turizm gelirlerinin büyük bölümünü bu ülkelerden sağlayan Türkiye’nin, döviz gelirlerinde avronun ağırlığı fazla… -Halen 3,3835 düzeyinde olan Merkez Bankası dolar alış kuru, yıl sonuna kadar böyle devam ederse, 2016 yılında ortalama kuru 3’ün üzerinde 3,0090 olarak gerçekleşecek -Bu durumda, Türkiye’nin GSYH’si 726,1 milyar dolarlık tahminin de düşecek, 2009’dan bu yanaki en düşük düzey olan 713,9 milyar dolara inecek -Kişi başına GSYH de tahmin edildiği gibi 9 bin 243 dolar olmayacak 9 bin 6 dolara düşecek -Türkiye, enerjinin h...
Devamı

-Krizler ekonomisi-1994 krizi

-
          Neden 1994 krizi? Geçmişte de birçok kriz yaşayan, bu krizlerden derinden etkilenen bir ekonomi olan Türkiye’de, 1994 krizi, öncekilerle karşılaştırıldığında oldukça farklı bir krizdir. Yazıya konu olarak neden 1994 krizi seçilmiştir? Birinci neden yazının hacmiyle ilgilidir. Bütün krizleri yazmaya ne zamanımız ne de gücümüz yetmeyecekti. Bu nedenle konu olarak bu yazının yazıldığı tarihten önceki kriz olan 1994 krizi ele alındı.  Diğer bir neden ise Türk ekonomisinin her zaman temel sorunu olagelmiş cari işlemler krizi özelliği taşımasının yanı sıra 1994 krizinin, aynı zamanda, gelişmiş bir ekonomide görülen finans krizi niteliğinde olmasıdır. Bu oldukça dikkat çekicidir.  Üçüncü bir neden de bu krizin rakamsal boyutlarının öncekilerle karşılaştırılamayacak kadar büyük olmasıdır. İşte bu nedenlerle bu yazıya konu olarak 1994 krizi seçilmiştir.
Devamı

-Dolar sevdası hiç geçmiyor…

-
Yeniden düzenlenmiş -Merkez Bankası’nda, 15 Ocak 2008 tarihinde 1 lira 14,49 kuruşa kadar inen, 13 Ağustos 2018’de 6 lira 89,22 kuruşa kadar çıkan, 12 Ağustos 2018 gecesinde serbest piyasada 7 lira 22 kuruşu gören dolar kuru, ardından 30 Kasım 2018’de 5 lira 16,63 kuruşa kadar inmişti -Daha sonra dalgalı bir seyir izleyen dolar kuru, halen 5 lira 70,19 kuruş seviyesinde bulunuyor -Birinci Dünya Savaşı öncesi 22,5 kuruştan işlem gören ABD Doları, paradan 6 sıfır atılmasaydı, bugün 5 milyon 701 bin 900 lira olacaktı -ABD Doları, Merkez Bankası döviz kuru, 12 Temmuz 2019  itibarıyla son bir yılda yüzde 18,14, son iki yılda yüzde 57,99,  son üç yılda yüzde 97,05, son dört yılda yüzde 113,91,  son beş yılda yüzde 168,06, 16 Ocak 2008-12 Temmuz 2019 arasında geçen yaklaşık on bir buçuk yılda ise yüzde 398,03 arttı -Böylece, dolar, TL karşısında, son bir yılda 1,2, son 5 yılda 2,7, on bir buçuk yılda ise 5 katına ...
Devamı

-Yalnızlık

-
İngiliz yazar Aldous Huxley, “vücut bulmuş her ruh yalnızlığa mahkûmdur” der. Aristoteles, “yalnızlıktan hoşlanan ya vahşi bir hayvandır ya da Tanrı” sözleriyle yalnızlığın insan doğasına ters olduğunu anlatır. Yine de önünde sonunda yalnızlık bizi yaşamımızın bir yerinde bulur. Kaçış yok… Yaşayacağız. Kaçış yok ama bazıları hiç istemese de yalnızlığı yaşarlar. Ece Ayhan ne güzel anlatmış bunu; “Ey yalnızlık! Herkesin koynuna girip çıkarsın da bir tek benimle mi düzenli bir ilişkin var?” diye… Çoğu büyük şairin ilham kaynağıdır yalnızlık. Aşkların son durağıdır. Her şeyi paylaşabilirsiniz. Mutluluk bile paylaşılır. Paylaşınca artar. Fakat, yalnızlığın büyük şairlerinden Özdemir Asaf’ın dizelere döktüğü gibi “yalnızlık paylaşılmaz, paylaşılsa yalnızlık olmaz”.
Devamı

-Güçlü bir ekonomi için ne yapmalı?

-
Güçlü bir ekonomi için yapılması gerekenler ve yol bellidir. Ekonomik ve siyasi istikrarı kurup koruyarak, üretime ve ihracata dayalı bir ekonomik yapı kurmak. Petrol, doğalgaz veya başka bir şey… Büyük miktarda döviz sağlayan bir geliriniz yoksa ki bu “büyük miktar” nüfusunuza ve ekonomik gelişmişliğinize göre değişir. Kuveyt için elde ettiği petrol geliri yeterli olabilir ama o gelir Türkiye boyutlarındaki bir ülkeyi kurtarmaz. Veya gelir seviyesi altlarda yer alan Sierra Leone’ye yetecek döviz geliri ile hemen hemen o ülkeye yakın nüfusa sahip Danimarka’nın ihtiyacı olan döviz geliri aynı olmaz. Sonuç olarak Türkiye boyutlarındaki bir ülke sadece petrol ve doğalgaz gibi gelirlerle ekonomisini sürdüremez. Nitekim, Suudi Arabistan’ın dünyada en büyük petrol geliri elde eden ülkesi olmasına rağmen tam bir ekonomik kriz yaşadığını görüyoruz. Buradan şu sonuç da çıkarılabilir Kerkük-Musul hayali kuranlar ve ülkenin oradan sağlanacak petrol ve doğalgaz geliriyle zengin olacağını dü...
Devamı