-Tüketicinin güveni yok ama reel kesim ve ticarette güven var

-

Bilindiği gibi tüketici güven endeksi 13 yıl 8 aydır iyimserlik sınırı olan 100’ün altında seyrediyor. Endeks, 2006 yılı Haziran ayından bu yana “iyimserlik sınırı” olan 100’ü geçemedi. En son 100’ün üzerinde olduğu tarih, 100,7 ile 2006 Mayıs ayıydı.
Türkiye İstatistik Enstitüsü’nün (TÜİK) 29 Ocak 2020’de açıkladığı 2020 Ocak ayı için 97,1 olan ekonomik güven endeksinin, tüketici, hizmet sektörü ve inşaat sektörü güven endeksleri dışındaki unsurları olan reel kesim ile perakende ticaret sektöründe endeks değerleri iyimserlik sınırı olan 100’ün üzerinde seyrediyor.


Ekonomik güven endeksi, tüketici ve üreticilerin genel ekonomik duruma ilişkin değerlendirme, beklenti ve eğilimlerini özetleyen bir bileşik endeks. Endeks, mevsim etkilerinden arındırılmış tüketici güven endeksi, reel kesim, hizmet, perakende ticaret ve inşaat sektörleri güven endekslerinin alt endekslerinin ağırlıklandırılarak birleştirilmesinden oluşuyor. Ekonomik güven endeksinde en büyük ağırlık yüzde 40 ile reel kesim (imalat sanayi) güven endeksine ait. Bunu yüzde 30 ile hizmet sektörü, yüzde 20 ile tüketici, yüzde 5’er ile perakende ticaret ve inşaat sektörü güven endekslerinin ağırlıkları izliyor. Endeks, TÜİK ve Merkez Bankası işbirliğiyle yürütülen tüketici eğilim anketi, Merkez Bankası tarafından yürütülen iktisadi yönelim anketi ve TÜİK tarafından gerçekleştirilen hizmet sektörü eğilim anketi, perakende ticaret sektörü eğilim anketi ve inşaat sektörü eğilim anketlerinden hesaplanıyor.
Her ne kadar Ocak ayında ekonomik güven endeksi, Aralık 2019’a göre yüzde 0,6 artışla 96,5’den 97,1 düzeyine çıksa da yine de iyimserlik sınırı olan 100’ün altında kaldı. Mart 2018’den bu yana da 100’ü aşamadı. En son Mart 2018’de endeks 101,9 düzeyindeydi. Bir diğer ifadeyle ekonomik güven endeksi de 20 aydır iyimserlik sınırı olan 100’ün altında seyrediyor.
Ocak ayı verilerine göre, mevsim etkilerinden arındırılmış güven endeksleri, Aralık 2019’a göre tüketicide yüzde 0,1 artışla 58,8’e, inşaat sektöründe yüzde 14,6 artışla 78,9’a, hizmet sektöründe yüzde 2,2 artışla 95,2’ye çıksa da iyimserlik sınırı olan 100’ün altında kaldı.
Buna karşılık, aynı dönemde reel kesim güven endeksi yüzde 2,1 gerilemeyle 106,4’e inerken, perakende ticaret sektörü güven endeksi yüzde 2,2 artışla 105’e çıktı. Fakat hem reel kesim hem perakende ticaret sektörlerinde çok fazla olmasa da bir iyimserlik hali devam ediyor.
Şimdi şu soruyu sormak gerekiyor. Endeks literatüründe reel kesim olarak tanımlanan imalat sanayinde yani üretici kesim ile perakende ticaret sektörlerinde iyimserliğin sebebini, üretilen malları tüketen kesim olan tüketici güven endeksinde iyimserlik sınırın 41,2 puan altında kalan kötümserlik hali ortadayken anlamak da açıklamak da mümkün değil. Özellikle gelecek 12 aylık dönemde konut tamiratına para harcama ihtimali 200 üzerinde 23,1’de, otomobil satın alma ihtimali 11,4’de, konut satın alma veya inşa ettirme ihtimali 7,6’de kalırken inşaat sektöründe yüzde 14,6 artışla 78,9’a çıkan güven endeksini açıklamak da imkansız. Kimse tek tüketici ülke içindeki tüketici değil, ihracat da var, ülke dışındaki tüketiciler de var demesin. İnşaat sektörü ve perakende ticaret sektörü temel olarak ülke içine çalışıyor. İmalat sanayinin üretiminin çok büyük bölümü de iç piyasaya yönelik. Dünyanın hali de ihracatın durumu da ortada. İhracat umuduyla bu açıklanamaz.
Denir ya “umut fakirin ekmeği”. Burada umutlu olanlar fakirler değil imalat sanayicileri ve ticaretle uğraşanlar. İnşaatçıların güveni, umudu da hızla artıyor. Tüketicinin hali ortadayken bakalım bu kesimler, güvenlerinin, umutlarının karşılığını alabilecekler mi?
Bu köşe yazısı 29 Ocak 2020’de https://www.borsatek.com/ internet sitesinde yayınlanmıştır.

Yorumlar

Yorum Gönder

Bu blogdaki popüler yayınlar

-Dolardaki artışın ekonomiye etkisi...

-
Yeniden düzenlenmiş -Döviz kurları Türkiye açısından her zaman sorun oldu. Geçmişte ABD Doları, Alman Markı, şimdi ABD Doları ve Avro’nun seviyesi Türk ekonomisindeki birçok parametreyi etkilediğini söylemek yanlış olmaz -Enerji açısından dışa bağımlı olan Türkiye, enerjiyi, hammaddeleri dolar, sanayi ürünlerinin çoğunu ise Avro ödeyerek alıyor. İhracatının yarıya yakınını AB ülkelerine yapan, turizm gelirlerinin büyük bölümünü bu ülkelerden sağlayan Türkiye’nin, döviz gelirlerinde avronun ağırlığı fazla… -Halen 3,3835 düzeyinde olan Merkez Bankası dolar alış kuru, yıl sonuna kadar böyle devam ederse, 2016 yılında ortalama kuru 3’ün üzerinde 3,0090 olarak gerçekleşecek -Bu durumda, Türkiye’nin GSYH’si 726,1 milyar dolarlık tahminin de düşecek, 2009’dan bu yanaki en düşük düzey olan 713,9 milyar dolara inecek -Kişi başına GSYH de tahmin edildiği gibi 9 bin 243 dolar olmayacak 9 bin 6 dolara düşecek -Türkiye, enerjinin h...
Devamı

-Krizler ekonomisi-1994 krizi

-
          Neden 1994 krizi? Geçmişte de birçok kriz yaşayan, bu krizlerden derinden etkilenen bir ekonomi olan Türkiye’de, 1994 krizi, öncekilerle karşılaştırıldığında oldukça farklı bir krizdir. Yazıya konu olarak neden 1994 krizi seçilmiştir? Birinci neden yazının hacmiyle ilgilidir. Bütün krizleri yazmaya ne zamanımız ne de gücümüz yetmeyecekti. Bu nedenle konu olarak bu yazının yazıldığı tarihten önceki kriz olan 1994 krizi ele alındı.  Diğer bir neden ise Türk ekonomisinin her zaman temel sorunu olagelmiş cari işlemler krizi özelliği taşımasının yanı sıra 1994 krizinin, aynı zamanda, gelişmiş bir ekonomide görülen finans krizi niteliğinde olmasıdır. Bu oldukça dikkat çekicidir.  Üçüncü bir neden de bu krizin rakamsal boyutlarının öncekilerle karşılaştırılamayacak kadar büyük olmasıdır. İşte bu nedenlerle bu yazıya konu olarak 1994 krizi seçilmiştir.
Devamı

-Dolar sevdası hiç geçmiyor…

-
Yeniden düzenlenmiş -Merkez Bankası’nda, 15 Ocak 2008 tarihinde 1 lira 14,49 kuruşa kadar inen, 13 Ağustos 2018’de 6 lira 89,22 kuruşa kadar çıkan, 12 Ağustos 2018 gecesinde serbest piyasada 7 lira 22 kuruşu gören dolar kuru, ardından 30 Kasım 2018’de 5 lira 16,63 kuruşa kadar inmişti -Daha sonra dalgalı bir seyir izleyen dolar kuru, halen 5 lira 70,19 kuruş seviyesinde bulunuyor -Birinci Dünya Savaşı öncesi 22,5 kuruştan işlem gören ABD Doları, paradan 6 sıfır atılmasaydı, bugün 5 milyon 701 bin 900 lira olacaktı -ABD Doları, Merkez Bankası döviz kuru, 12 Temmuz 2019  itibarıyla son bir yılda yüzde 18,14, son iki yılda yüzde 57,99,  son üç yılda yüzde 97,05, son dört yılda yüzde 113,91,  son beş yılda yüzde 168,06, 16 Ocak 2008-12 Temmuz 2019 arasında geçen yaklaşık on bir buçuk yılda ise yüzde 398,03 arttı -Böylece, dolar, TL karşısında, son bir yılda 1,2, son 5 yılda 2,7, on bir buçuk yılda ise 5 katına ...
Devamı

-Yalnızlık

-
İngiliz yazar Aldous Huxley, “vücut bulmuş her ruh yalnızlığa mahkûmdur” der. Aristoteles, “yalnızlıktan hoşlanan ya vahşi bir hayvandır ya da Tanrı” sözleriyle yalnızlığın insan doğasına ters olduğunu anlatır. Yine de önünde sonunda yalnızlık bizi yaşamımızın bir yerinde bulur. Kaçış yok… Yaşayacağız. Kaçış yok ama bazıları hiç istemese de yalnızlığı yaşarlar. Ece Ayhan ne güzel anlatmış bunu; “Ey yalnızlık! Herkesin koynuna girip çıkarsın da bir tek benimle mi düzenli bir ilişkin var?” diye… Çoğu büyük şairin ilham kaynağıdır yalnızlık. Aşkların son durağıdır. Her şeyi paylaşabilirsiniz. Mutluluk bile paylaşılır. Paylaşınca artar. Fakat, yalnızlığın büyük şairlerinden Özdemir Asaf’ın dizelere döktüğü gibi “yalnızlık paylaşılmaz, paylaşılsa yalnızlık olmaz”.
Devamı

-Güçlü bir ekonomi için ne yapmalı?

-
Güçlü bir ekonomi için yapılması gerekenler ve yol bellidir. Ekonomik ve siyasi istikrarı kurup koruyarak, üretime ve ihracata dayalı bir ekonomik yapı kurmak. Petrol, doğalgaz veya başka bir şey… Büyük miktarda döviz sağlayan bir geliriniz yoksa ki bu “büyük miktar” nüfusunuza ve ekonomik gelişmişliğinize göre değişir. Kuveyt için elde ettiği petrol geliri yeterli olabilir ama o gelir Türkiye boyutlarındaki bir ülkeyi kurtarmaz. Veya gelir seviyesi altlarda yer alan Sierra Leone’ye yetecek döviz geliri ile hemen hemen o ülkeye yakın nüfusa sahip Danimarka’nın ihtiyacı olan döviz geliri aynı olmaz. Sonuç olarak Türkiye boyutlarındaki bir ülke sadece petrol ve doğalgaz gibi gelirlerle ekonomisini sürdüremez. Nitekim, Suudi Arabistan’ın dünyada en büyük petrol geliri elde eden ülkesi olmasına rağmen tam bir ekonomik kriz yaşadığını görüyoruz. Buradan şu sonuç da çıkarılabilir Kerkük-Musul hayali kuranlar ve ülkenin oradan sağlanacak petrol ve doğalgaz geliriyle zengin olacağını dü...
Devamı