Türkiye’nin 20 yıllık enerji faturası 665 milyar dolar

-

·         Makale derecesi 
·         27 Şub 2020
·         Dünya Gazetesi
·         METİN TÜRKYILMAZ

Türkiye’nin 20 yıllık enerji faturası 665 milyar dolar
YakınlaştırYer İmiPaylaş
Türkiye 2000-2019 döneminde enerji dış ticaretinde 583 milyar dolar açık verdi. Aynı sürede ülkenin toplam cari işlemler açığı da hemen hemen aynı seviyede yani 581 milyar dolar oldu.

Türkiye’nin dış ticaretinde en fazla açık verdiği alan tartışmasız enerji dış ticareti. Dış ticaretin açık vermesinin birinci sorumlusu enerji ithalatı. Dolayısıyla enerji ithalatı, cari işlemler açığının baş suçlusu konumunda. Aslında cari açığın neden olduğu ekonomik sıkıntılar Türkiye için yeni bir olay değil. Bu durum Cumhuriyet tarihinin başından bugüne hep yaşanageldi. Nitekim Türkiye, 1946 yılından bu yana dış ticaret açığında bir türlü eksiden artıya geçemedi.
Krizlerin kaynağı dış açıklar
Türkiye’deki ekonomik krizlerin büyük bölümü cari açığının kapatılamaması nedeniyle ortaya çıktı. Yapılan devalüasyonlar, döviz kuru yükselmeleri ve bunun neden olduğu maliyet kaynaklı enflasyon artışları her zaman ekonomik krizleri derinleştirdi.
Tabii burada cari açıkların dış borçlanma yoluyla kapatılmasının yol açtığı dış borç stok artışı ve döviz krizlerini de unutmamak gerekiyor.

Enerji ihracatı devede kulak

Netice itibariyle ülke olarak o kadar büyük enerji faturası veriyoruz ki cari dengede bir türlü istikrarı sağlayamıyoruz. Öyle ki 2012 yılında 60 milyar doları aşan enerji ithalatı, ekonomideki daralmanın ithalatı kısmasının da etkisiyle geçen yıl, yani 2019’da 41
milyar 185 milyon dolar düzeyinde gerçekleşti. Türkiye, enerji ihracatı da yapıyor ama bu ihracat, ithalatın yanında devede kulak kalıyor. Örneğin enerji ithalatının 60 milyar 117 milyon dolarla zirve yaptığı 2012 yılında ihracat sadece 7 milyar 708 milyon dolar, geçen yıl ise 7 milyar 316 milyon dolar oldu.

20 yıllık cari açık 581.7 milyar $

2000-2019 dönemini kapsayan 20 yılda Türkiye enerji ithalatına 665 milyar 197 milyon dolar döviz harcadı. Buna karşın bu dönemde enerji ihracatı 82 milyar 22 milyon dolarda kaldı. Buna göre, 20 yılda enerji dış ticaretinde 583 milyar 174 milyon dolarlık açık verildi.
İşin ilginç tarafı Türkiye’nin bu dönemde verdiği cari açığın miktarının da 581 milyar 719 milyon dolarla, aynı dönemdeki enerji dış ticaretindeki açık kadar olması. Aradaki farkın cari işlemler açığı lehine sadece 1 milyar 455 milyon dolar, enerji dış ticaret açığının yüzde 99.75’i aşan bir oranda cari açık verilmiş olması gerçekten düşünmeye değer bir konu.

Değerli TL ile sert enerji tokadı

Cari işlemler açığı ekonomide görülen hızlı büyüme ve değerli TL nedeniyle dış ticaret açığının rekor seviye olan 105 milyar 935 milyon dolara çıkmasının etkisiyle 2011 yılında 74 milyar 402 milyon dolara kadar yükselmişti. 2017 yılında cari işlemler açığı 46 milyar 592 milyon dolar olmuştu. Bu açık, 2018 yılında ihracatın yüzde 7 artması, ithalatın yüzde 4,6, dış ticaret açığının yüzde 28,2 gerilemesinin bir sonucu olarak 28 milyar 261 milyon dolara indi.

Yorumlar

Yorum Gönder

Bu blogdaki popüler yayınlar

-Dolardaki artışın ekonomiye etkisi...

-
Yeniden düzenlenmiş -Döviz kurları Türkiye açısından her zaman sorun oldu. Geçmişte ABD Doları, Alman Markı, şimdi ABD Doları ve Avro’nun seviyesi Türk ekonomisindeki birçok parametreyi etkilediğini söylemek yanlış olmaz -Enerji açısından dışa bağımlı olan Türkiye, enerjiyi, hammaddeleri dolar, sanayi ürünlerinin çoğunu ise Avro ödeyerek alıyor. İhracatının yarıya yakınını AB ülkelerine yapan, turizm gelirlerinin büyük bölümünü bu ülkelerden sağlayan Türkiye’nin, döviz gelirlerinde avronun ağırlığı fazla… -Halen 3,3835 düzeyinde olan Merkez Bankası dolar alış kuru, yıl sonuna kadar böyle devam ederse, 2016 yılında ortalama kuru 3’ün üzerinde 3,0090 olarak gerçekleşecek -Bu durumda, Türkiye’nin GSYH’si 726,1 milyar dolarlık tahminin de düşecek, 2009’dan bu yanaki en düşük düzey olan 713,9 milyar dolara inecek -Kişi başına GSYH de tahmin edildiği gibi 9 bin 243 dolar olmayacak 9 bin 6 dolara düşecek -Türkiye, enerjinin hemen hemen tamamını ABD Dolar
Devamı

-Krizler ekonomisi-1994 krizi

-
          Neden 1994 krizi? Geçmişte de birçok kriz yaşayan, bu krizlerden derinden etkilenen bir ekonomi olan Türkiye’de, 1994 krizi, öncekilerle karşılaştırıldığında oldukça farklı bir krizdir. Yazıya konu olarak neden 1994 krizi seçilmiştir? Birinci neden yazının hacmiyle ilgilidir. Bütün krizleri yazmaya ne zamanımız ne de gücümüz yetmeyecekti. Bu nedenle konu olarak bu yazının yazıldığı tarihten önceki kriz olan 1994 krizi ele alındı.  Diğer bir neden ise Türk ekonomisinin her zaman temel sorunu olagelmiş cari işlemler krizi özelliği taşımasının yanı sıra 1994 krizinin, aynı zamanda, gelişmiş bir ekonomide görülen finans krizi niteliğinde olmasıdır. Bu oldukça dikkat çekicidir.  Üçüncü bir neden de bu krizin rakamsal boyutlarının öncekilerle karşılaştırılamayacak kadar büyük olmasıdır. İşte bu nedenlerle bu yazıya konu olarak 1994 krizi seçilmiştir.
Devamı

-Dolar sevdası hiç geçmiyor…

-
Yeniden düzenlenmiş -Merkez Bankası’nda, 15 Ocak 2008 tarihinde 1 lira 14,49 kuruşa kadar inen, 13 Ağustos 2018’de 6 lira 89,22 kuruşa kadar çıkan, 12 Ağustos 2018 gecesinde serbest piyasada 7 lira 22 kuruşu gören dolar kuru, ardından 30 Kasım 2018’de 5 lira 16,63 kuruşa kadar inmişti -Daha sonra dalgalı bir seyir izleyen dolar kuru, halen 5 lira 70,19 kuruş seviyesinde bulunuyor -Birinci Dünya Savaşı öncesi 22,5 kuruştan işlem gören ABD Doları, paradan 6 sıfır atılmasaydı, bugün 5 milyon 701 bin 900 lira olacaktı -ABD Doları, Merkez Bankası döviz kuru, 12 Temmuz 2019  itibarıyla son bir yılda yüzde 18,14, son iki yılda yüzde 57,99,  son üç yılda yüzde 97,05, son dört yılda yüzde 113,91,  son beş yılda yüzde 168,06, 16 Ocak 2008-12 Temmuz 2019 arasında geçen yaklaşık on bir buçuk yılda ise yüzde 398,03 arttı -Böylece, dolar, TL karşısında, son bir yılda 1,2, son 5 yılda 2,7, on bir buçuk yılda ise 5 katına yükseldi -Dolar, 27 Ağustos 2013’te 2, 7 E
Devamı

-Yalnızlık

-
İngiliz yazar Aldous Huxley, “vücut bulmuş her ruh yalnızlığa mahkûmdur” der. Aristoteles, “yalnızlıktan hoşlanan ya vahşi bir hayvandır ya da Tanrı” sözleriyle yalnızlığın insan doğasına ters olduğunu anlatır. Yine de önünde sonunda yalnızlık bizi yaşamımızın bir yerinde bulur. Kaçış yok… Yaşayacağız. Kaçış yok ama bazıları hiç istemese de yalnızlığı yaşarlar. Ece Ayhan ne güzel anlatmış bunu; “Ey yalnızlık! Herkesin koynuna girip çıkarsın da bir tek benimle mi düzenli bir ilişkin var?” diye… Çoğu büyük şairin ilham kaynağıdır yalnızlık. Aşkların son durağıdır. Her şeyi paylaşabilirsiniz. Mutluluk bile paylaşılır. Paylaşınca artar. Fakat, yalnızlığın büyük şairlerinden Özdemir Asaf’ın dizelere döktüğü gibi “yalnızlık paylaşılmaz, paylaşılsa yalnızlık olmaz”.
Devamı

-Güçlü bir ekonomi için ne yapmalı?

-
Güçlü bir ekonomi için yapılması gerekenler ve yol bellidir. Ekonomik ve siyasi istikrarı kurup koruyarak, üretime ve ihracata dayalı bir ekonomik yapı kurmak. Petrol, doğalgaz veya başka bir şey… Büyük miktarda döviz sağlayan bir geliriniz yoksa ki bu “büyük miktar” nüfusunuza ve ekonomik gelişmişliğinize göre değişir. Kuveyt için elde ettiği petrol geliri yeterli olabilir ama o gelir Türkiye boyutlarındaki bir ülkeyi kurtarmaz. Veya gelir seviyesi altlarda yer alan Sierra Leone’ye yetecek döviz geliri ile hemen hemen o ülkeye yakın nüfusa sahip Danimarka’nın ihtiyacı olan döviz geliri aynı olmaz. Sonuç olarak Türkiye boyutlarındaki bir ülke sadece petrol ve doğalgaz gibi gelirlerle ekonomisini sürdüremez. Nitekim, Suudi Arabistan’ın dünyada en büyük petrol geliri elde eden ülkesi olmasına rağmen tam bir ekonomik kriz yaşadığını görüyoruz. Buradan şu sonuç da çıkarılabilir Kerkük-Musul hayali kuranlar ve ülkenin oradan sağlanacak petrol ve doğalgaz geliriyle zengin olacağını dü
Devamı