-Corona virüs ekonomiyi de vurdu…
-Virüsün
ekonomiye etkilerini azaltmak için ABD 1,25 trilyon
dolarlık,
Almanya 605, İngiltere 397,1, Fransa 379,5, İspanya 220,
Hollanda 110,
Kanada 57,5, Polonya 52, İsveç 31, İtalya 27,5, IMF 50,
Dünya
Bankası 12, AB 40,7, Çin 15,9, Türkiye ise 15,5 milyar dolarlık
paket
açıkladı
-4,1 milyar
dolarlık paket hazırlayan Japonya, ayrıca 193 milyar dolarlık
teşvik paketi
hazırlıyor
-Merkez
bankaları, kesenin ağzını açarken, ABD Merkez Bankası’nın
bir ay
içinde 5,4 trilyon dolar likit sunacağı, Avrupa Merkez Bankası’nın
piyasaları
1,2 trilyon dolara yakın tahvil alımıyla destekleyeceği
görülüyor
Ankara – 19.03.2020 - Dünya, Çin’in Wuhan kentinde
çıkan ve hızla tüm dünyaya yayılan corona virüs ile sadece sağlık alanında
değil ekonomik alanda da büyük bir mücadele yürütüyor. Türkiye’nin de
aralarında bulunduğu çok sayıda ülke COVİD 19’un (corona virüs) ekonomiye
etkilerini azaltmak, yaşanabilecek bir ekonomik çöküntüyü engellemek için ardı
ardına ekonomik paketler açıklarken, merkez bankaları da piyasaları
trilyonlarca dolarlık likitditeyle destekliyor. Dünya, daha önce yaşanan ekonomik
krizlere bu kadar büyük kaynaklar aktarmamıştı. Örneğin Almanya, 2008 yılındaki
küresel mali krize 500 milyar avro ayırırken, bu kriz için 550 milyar avro
ayırdı. Yine de piyasalar sakinleşmiş, ekonomi rayına oturmuş değil.
Basında yer alan bilgilere göre;
ABD: Ekonomiye 1,25 trilyon dolar
aktaracak. Bu paranın 300 milyar dolarlık bölümü küçük işletmelere, 200 milyar
doları salgından kötü etkilenen sektörlere, 250 milyar doları vatandaşlara (bin
dolarlık çekler şeklinde) verilecek, 500 milyar dolarlık da vergi indirimleri
yapılacak. Corona virüs ile mücadele ve aşı geliştirme çalışmalarında kullanılmak
üzere 8,3 milyar dolarlık acil durum harcama paketi de açıklandı.
Almanya: Devletin ilk adımda 550 milyar avro
(605 milyar dolar) değerinde krediyi garanti etmek için para musluğunu açacak. Devlet
destekli kalkınma bankaları, hiçbir üst sınır olmadan kredi verecek. Almanya,
2008 yılındaki küresel mali krizde şirketlerine 500 milyar dolar civarında
kredi açmıştı. 2024’e kadar yatırımları 12,4 milyar avro (13,64 milyar dolar)
artırma kararı aldı. Büyüklük gözetilmeden tüm şirketlere kredi sağlanacak. Vergi
indirimleri sağlanacak. İşten çıkarmaların önlenmesi için tazminat ödemesi
yapılacak. Devletin ya da eyalet yönetimlerinin zordaki şirketlerden hisse
satın alacak. Kamu yatırımları artırılacak.
İngiltere: 330 milyar sterlinlik (397,1 milyar
dolar) yeni ekonomi paketi hazırlandı. Devlet destekli kredi ve hibe verecek.
İstihdamı, gelirleri ve şirketleri destekleyecek. Kamu sağlık hizmetlerini
desteklemek için 6,5 milyar dolar ayrıldı. Hükümet büyük şirketlerden hisse
satın alacak, böylece nakit girdisi sağlayacak. KOBİ’lere 5 milyon sterline (38,88
milyon TL) kadar, ilk 6 ayı faizsiz kredi verilecek. Turizm ve hizmet sektörüne
uygulanan vergiler 2020 için kaldırılacak, böylece bu sektörde istihdam edilen
yaklaşık 6 milyon kişinin de korunması hedefleniyor. Ülkenin en küçük 700 bin
firmasına hibe olarak 10’ar bin sterlin (77 bin 769 TL) nakit para verilecek. Konut
kredisi ödemelerine 3 ay ara verilecek.
Fransa: 300 milyar avrosu (330 milyar
dolar) devletin kredi garantisi, 45 milyar avrosu (49,5 milyar dolar) geçici
olarak işten çıkarılan çalışanlar için kullanılmak üzere 345 milyar avroluk (379,5
milyar dolar) önlem paketi hazırlandı. Salgından sarsılan Air France gibi büyük
Fransız şirketleri gerekirse kamulaştırılarak kurtarılacak. Doğalgaz ve elektrik faturaları ile kiralar da
gerekirse ertelenecek, işsizlik ücretlerini devlet ödeyecek.
İspanya: 200 milyar avroluk (220 milyar
dolar) bir paket açıkladı. Bu paranın 117 milyar avrosu (128,7 milyar dolar)
kamuya, kalan 83 milyar avrosu (91,3 milyar dolar) özel sektöre
kullandırılacak. Finans sektörü, şirketler ve corona virüsten etkilenen yoksul
vatandaşlara kaynak aktarılacak.
Japonya: Salgınla ilgili küçük ve orta
ölçekli firmaların desteklenmesi için 4 milyar dolarlık bütçe paketi açıklayan
Japonya, ayrıca 193 milyar dolarlık teşvik paketi hazırlıyor.
Hollanda: Zor durumdaki şirketler için 100
milyar avroluk (110 milyar dolar) paket açıkladı.
Kanada: Gelir desteği, ücret sübvansiyonları
ve vergi ertelemelerinin dahil olduğu 82 milyar Kanada Doları (57,5 milyar ABD
Doları) tutarında yardım paketi hazırladı. Paketin 27 milyar dolarlık (18,9
milyar ABD Doları) kısmı doğrudan halka verilecek destekleri içerecek. Kalan 55
milyar dolarlık (38,6 milyar ABD Doları)
kısmın da vergi ertelemeleri yoluyla iş dünyasının likidite ihtiyacına desteklemek
için kullanılacak. Ülke, virüsle mücadele için ayrıca 728 milyon dolar ayırdı.
Polonya: Salgının ekonomiye etkilerini
giderebilmek için 52 milyar dolar büyüklüğünde bir kurtarma paketi
açıkladı.
İsveç:
Açıklanan 31 milyar dolarlık paketle, Nisan ve Mayıs aylarındaki bütün hastalık
izinleri devlet tarafından ödenecek. Ülkede ayrıca şirketlerin maliyetlerini
karşılamak için kısa dönemli işten çıkarma düzenlemeleri değiştirildi.
Firmaların sosyal güvenlik ve vergi
ödemelerini de erteleme olanağı tanındı.
İtalya: Salgının en çok vurduğu ülkelerden
İtalya’da virüsün ekonomiye etkilerini azaltmak için 25 milyar avroluk (27,5
milyar dolar) kaynak oluşturacağını açıkladı. Paketin 3,5 milyar avroluk (3,85
milyar dolar) kısmı sağlık sektörünün acil ihtiyaçlarına, 10 milyar avroluk (11
milyar dolar) kısmı ise aile ve KOBİ’lere ayrılacak.
Çin: Corona virüs salgınının ortaya
çıktığı ve şu ana kadar en fazla ölümün verildiği Çin, virüsle mücadele için
15,9 milyar dolar kaynak ayırdı.
Türkiye: Salgının ekonomiye etkilerini
azaltmak için hazırlanan 100 milyar liralık (15,5 milyar dolar) paket dün (18
Mart 2020) açıklandı. Pakette çeşitli sektörlerde vergi, SGK ödemelerinin ertelenmesi,
vergi ertelemeleri, KDV indirimleri, konut kredileriyle ilgili düzenlemeler, Kredi
Garanti Fonu limitinin 25 milyar liradan 50 liraya yükseltilmesi, nakit akışı bozulan firmaların bankalara olan kredi anapara
ve faiz ödemelerinin ötelenmesi ve gerektiğinde bunlara ilave finansman desteği
sağlanması yer alıyor. Ayrıca, paketle, ihracatçıya stok finansmanı desteği, esnaf
ve sanatkârların Halkbank’a olan kredi borçlarının faizsiz ertelenmesi, sosyal
amaçlı kredi paketlerinin devreye alınması, asgari ücret desteğinin devamı, kısa
çalışma ödeneğini devreye alınması, en düşük emekli maaşının 1.500 liraya
yükseltilmesi, ihtiyaç sahibi ailelere 2 milyar liralık nakdi yardım gibi
uygulamalar da devreye alınacak.
Güney Kore: Salgının ekonomik etkisini azaltmak
için 9,8 milyar dolarlık destek paketi açıkladı. Paket, sağlık sistemi, çocuk
bakımı, açık hava pazarları gibi alanlara para aktarılmasını içeriyor.
Norveç:
Virüsün ekonomiye etkisini
azaltmak için 9,8 milyar dolarlık paket açıkladı. Paket temelde vergi
ödemelerinin ertelenmesi ve istihdamın korunmasına yönelik eylemler içeriyor.
Avustralya: 12
Mart 2020 tarihinde 11,4 milyar dolarlık (6,8 milyar ABD Doları) ekonomiyi
canlandırma paketi açıklayan Avustralya, ikinci bir paket üzerine çalışıyor.
Avusturya: Salgınla ilgili 4-6
milyar Euro (4,4-6,6 milyar dolar) arası bir yardım paketi planlandığı açıklandı.
Malezya: Virüsün ekonomiye etkisini azaltmak ve şirketleri desteklemek
için ilkin 4,7 milyar dolarlık destek paketi ardından 232,4 milyon dolar
tutarında fon paketi açıkladı. Fon, ücretsiz izin almak zorunda kalan işçileri desteklemek,
elektrik ücretlerinde indirim yapmak, kamu finansal yardım paketlerini fonlamak
için kullanılacak. .
Rusya: Salgınının
etkilerinden korumak için 4,1 milyar dolar büyüklüğünde fon kuracağını
açıkladı. Bu fonla ticaret, turizm ve havayolu şirketlerine destek olunacak.
Danimarka: 3,6 milyar Danimarka Kronu (540 milyon dolar) ekonomik kriz paketi hazırladı. Paket
istihdamın korunmasına odaklı olacak.
-3
büyük uluslararası kuruluştan 102,7 milyar dolarlık destek paketi
IMF: Kuruluş, corona virüsün ekonomiye etkileriyle mücadele
eden ülkeler için 50 milyar dolarlık kaynak ayırdı. Söz konusu kaynağın 10
milyar doları az gelişmiş ülkeler için 40 milyar
doları ise orta gelir düzeyindeki ülkeler için kullanılacak.
Dünya
Bankası: Banka, corona
virüsü salgının yayılmasının önüne geçmek amacıyla 12 milyar dolarlık kaynak
ayırdı. Kaynak, öncelikle en yoksul ve en çok risk altındaki ülkelere
aktarılacak. Paketin içinde düşük maliyetli krediler, hibeler ve teknik yardım
bulunuyor.
AB: Avrupa Komisyonu, corona virüs
salgını ile mücadele etmek için 37 milyar avroluk (40,7 milyar dolar) yatırım
destek paketi açıkladı.
-Merkez Bankaları kesenin ağzını
açtı
ABD Merkez Bankası (FED): ABD Merkez
Bankası New York Şubesi, corona virüs salgını nedeniyle olağandışı
dalgalanmaların görüldüğü piyasalara toplam 1,5 trilyon dolarlık likidite sunma
kararı aldı. Bu paranın 3 ay vadeli repo işlemiyle yapılan 500 milyar dolarlık
bölümü 13 Mart’ta piyasaya enjekte edildi. Banka, 14 Mart’ta 3 ay ve 1 ay
vadeli iki repo işlemiyle 500 milyar dolar daha sundu. Kalan 500 milyar doları
Mart ayı sonuna kadar 3 ay ve 1 ay vadeli repo işlemleriyle piyasaya verilecek.
Banka, piyasalara, haftada iki kez gecelik repo işlemleriyle en az 175 milyar
dolar ve 2 hafta vadeli repo işlemleriyle en az 45 milyar dolar sunmaya da devam
edecek.
FED'in programladığı kısa vadeli repolarlarla birlikte, bir
aylık süreçte 10 operasyonla piyasaya verilecek toplam tutarın 5,4 trilyon
doları bulması bekleniyor.
Banka, 16 Mart’ta politika faizini 100 baz puan indirerek yüzde
0-0,25 aralığına çekti.
Piyasaların sorunsuz işlemesini desteklemek
amacıyla gelecek aylarda hazine tahvillerinin kıymetlerini en az 500 milyar
dolar ve ipoteğe dayalı tahvillerin ise en az 200 milyar dolar artıracağı
kaydedildi. Böylece, toplam 700 milyar dolarlık parasal genişleme de başlatılmış
oldu.
Avrupa Merkez Bankası (ECB): Banka yüzde 0,25 olarak uyguladığı faiz oranını
değiştirmezken, 750 milyar avroluk (810 milyar dolar) tahvil alacak. Daha
önceki taahhütleri ile bu yıl alacağı tahvil miktarı 1,1 trilyon avroya (1
trilyon 188 milyar dolar) çıkacak.
İngiltere Merkez Bankası (BoE): Faiz oranlarını 50 baz puan indirerek yüzde 0,75’den yüzde
0,25’e çekti. Banka, KOBİ’ler için yeni dönemsel fonlama programı uygulanmasına
ve varlık alın programının 435 milyar sterlin (523,5 milyar dolar) seviyesinde
devam etmesini de kararlaştırdı.
Japon Merkez Bankası (BOJ): Banka
yüzde eksi 0,1 olan politika faizini değiştirmedi ama şirket tahvil ve bono
alımlarında üst limiti toplamda 2 trilyon yene (21,5 milyar dolar)
çıkaracağını, borsa yatırım fonu (ETF) alım miktarını yıllık 6 trilyon yen (64,4
milyar dolar) artırarak 12 trilyon yene (128,8 milyar dolar) yükselteceğini, Japon
gayri menkul yatırım fonu (J-REIT) alımlarını da yıllık 90 milyar yenden (yaklaşık
1 milyar dolar) 180 milyar yene (yaklaşık 2 milyar dolar) çıkaracağını
açıkladı.
İsviçre Merkez Bankası (SNB): Banka yüzde eksi 0,75 olan faiz oranlarını değiştirmedi.
Kanada Merkez Bankası (BOC): Banka, politika faizini ilkin yüzde 1,75’den yüzde 1,25’e,
ardından yüzde 0,75’e indirdi.
-6 büyük merkez bankasından ortak hareket etme kararı
ABD (FED), Avrupa (ECB), İngiltere (BoE), Japonya
(BOJ), İsviçre (SNB) ve Kanada (BOC) merkez bankaları, piyasaların ABD Doları
cinsinden likidite teminini artırmak için koordineli hareket etme kararı aldı.
6 büyük merkez bankası, bir hafta süreli mevcut operasyonlarına ek olarak, 16
Mart 2020’den itibaren, gecelik endeks swapları (OIS) üzerinden 25 baz puandan
(yüzde 0,25) 84 günlük vadeyle haftalık dolar vermeye başladılar.
-TCMB’den 100 baz puanlık faiz indirimi
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, politika
faizini 100 baz puan düşürerek yüzde 10,75’den yüzde 9,75’e çekti. Banka, reel
kredi büyüme koşullarını sağlayan bankalar için yabancı para zorunlu karşılık
oranlarını tüm yükümlülük türlerinde ve tüm vade dilimlerinde 500 baz puan
(yüzde 5) indirdi ve bu yolla piyasaya yaklaşık 5,1 milyar dolarlık döviz ve
altın likiditesi vereceğini açıkladı. Yalnız, 1-19 Mart döneminde bankanın repo
ihaleleriyle piyasaya verdiği TL geçen yılın aynı dönemine göre artış bir yana
azaldı. Geçen yıl, 1-19 Mart döneminde repo ihaleleriyle piyasaya 229 milyar
lira veren Merkez Bankası, bu yıl aynı dönemde bu miktarı 213 miyar liraya (yaklaşık
33 milyar dolar) indirdi.
Türkiye’nin
açıkladığı ekonomik paketle yapılacaklar;
Perakende, AVM, demir ve çelik,
otomotiv, lojistik ve ulaşım, sinema ve tiyatro, konaklama, yiyecek ve içecek, tekstil ve konfeksiyon ve etkinlik
ve organizayon sektörleri için muhtasar ve KDV tevkifatı ile SGK primlerinin Nisan,
Mayıs ve Haziran ödemeleri 6’şar ay ertelenecek.
Konaklama
vergisi Kasım ayına kadar uygulanmayacak.
Otel kiralamalarına
ilişkin irtifak hakkı bedelleri ve hasılat payı ödemeleri Nisan, Mayıs ve Haziran
ayları için 6 ay süreyle ertelenecek.
İç havayolu
taşımacılığında 3 ay süreyle KDV oranını yüzde 18’den yüzde 1’e
indirilecek.
Salgınla
ilgili tedbirlerden etkilendiği için nakit akışı bozulan firmaların bankalara
olan kredi anapara ve faiz ödemelerinin asgari 3 ay ötelenecek, gerektiğinde
bunlara ilave finansman desteği sağlanacak.
İhracattaki
geçici yavaşlama sürecinde kapasite kullanım oranlarının korunması amacıyla
ihracatçıya stok finansmanı desteği verilecek.
Bu dönemde
işlerinin olumsuz etkilendiğini beyan ederek talepte bulunan esnaf ve
sanatkârların Halkbank’a olan kredi borçları, Nisan, Mayıs ve Haziran dönemleri
anapara ve faiz ödemeleri 3 ay süreyle ve faizsiz olarak ertelenecek.
Kredi Garanti Fonu limitini 25
milyar liradan 50 milyar liraya çıkarılacak. Kredilerde öncelik, gelişmelerden
olumsuz etkilendiği için likidite ihtiyacı oluşan ve teminat açığı bulunan
firmalar ile KOBİ’lere verilecek.
Vatandaşlar için uygun ve
avantajlı şartlarda sosyal amaçlı kredi paketlerinin devreye alınması teşvik
edilecek.
500 bin liranın altındaki
konutlarda kredilendirilebilir miktar yüzde 80’den yüzde 90’a çıkarılacak ve böylece
asgari peşinat tutarı yüzde 20’den yüzde 10’a düşürülecek.
Virüsün yayılmasına karşı
alınan tedbirlerin etkisiyle Nisan, Mayıs ve Haziran aylarında temerrüde düşen
firmaların kredi siciline “mücbir sebep” notu düşülmesini sağlanacak.
Asgari ücret desteği devam
ettirilecek.
Mevzuatımızdaki esnek ve
uzaktan çalışma modellerinin daha etkin hale getirilmesini temin edilecek.
Kısa çalışma ödeneğini devreye
alacak, bundan faydalanmak için gereken süreçler kolaylaştırılacak ve
hızlandırılacak. Böylece faaliyetine ara veren işyerlerindeki işçilere geçici
bir gelir desteği verilirken, işverenlerin de maliyetini azaltmış olacak.
En düşük emekli maaşı 1.500
liraya yükseltilecek.
Emeklilerin bayram ikramiyesi Nisan
ayı başında ödenecek. Yine emeklilerin maaş promosyon ödemeleri, şubelere
gitmelerine gerek kalmaksızın, doğrudan hesaplarına yatırılacak.
Aile, Çalışma ve Sosyal
Politikalar Bakanlığının belirlediği kriterler baz alınarak ihtiyaç sahibi
ailelere yapılacak nakdi yardımlar için ilave 2 milyar liralık bir kaynak
ayrılacak.
İstihdamdaki sürekliliği temin
etmek amacıyla 2 aylık telafi çalışma süresi 4 aya çıkarılacak.
Tek başına yaşayan 80 yaş
üstü yaşlılar için, sosyal hizmet ve evde sağlık hizmetlerinden oluşan
periyodik takip programı devreye alınacak.
Malesef durum bu, salgınlar gelecekte de hayatın bir gerçeği gibi olacak sanırım. Yine tek çözüm güçlü ekonomi, refahın adil paylaşımı. Ellerin dert görmesin dostum.
YanıtlaSil