-Koronavirüs krizini atlatmak için yeni paketler şart

-

Sevgili Sonsöz okuyucuları, aslında ilk yazımı bir merhaba yazısı şeklinde planlamıştım. Fakat, öyle bir ortamda yaşıyoruz ki sorunlar dağ gibi dururken, sohbete vakit yok…

Çağımızın salgını haline gelen, birkaç ülke hariç neredeyse her yere yayılan yeni tip koronavirüs (COVID-19) dünyada sadece hayatı değil ekonomiyi de vurdu. Öyle ki ekonomilerini ayakta tutmak, krizi en az hasarla atlatmak için devletler ardı ardına ekonomik paketler açıklıyorlar. Ülkelerin açıkladığı ekonomik paketlerin toplam büyüklüğünün 8 trilyon doları aştığı biliniyor.
Ekonomik pakette uçuk bir rakama, 2,2 trilyon dolarlık büyüklüğe ulaşan 331 milyon nüfuslu ABD, işi gelir konusunda belli kriterlerin altında kalan tüm vatandaşlarına bir defaya mahsus 1200 dolarlık nakit yardım yapılmasına kadar götürdü.

Aslında ABD, bunu ilk kez de yapmıyor. Hem 1929 hem de 2009 krizlerinde aynı uygulamayı hayata geçirmişti.


Dolara çevirerek söylersek, ABD ile birlikte nüfusu 126 milyona yaklaşan Japonya 989 milyar dolarlık, 83 milyonluk Almanya 825 milyar dolarlık paketle başı çekerken, Türkiye’den çok daha az nüfuslu, 67 milyonluk İngiltere 397 milyar, 65 milyonluk Fransa 380 milyar, 47 milyonluk İspanya 220 milyar dolarlık paket açıkladı.
Konya büyüklüğündeki bir alanda ülkemizin beşte biri kadar nüfusa sahip, 17 milyonluk Hollanda 110 milyar dolarlık paket ortaya koydu.
“Hadi bu ülkeler zengin, kaynakları, paraları var da açıklıyorlar” diyenlere hak verelim. 
Peki, yaklaşık 16 bin dolarlık kişi başına milli geliri ile bizden çok da zengin olmayan, hatta ekonomisi ülkemiz ekonomisinden yüzde 25 daha küçük, 38 milyonluk Polonya bile 52 milyar dolarlık paket açıklarken biz ne yaptık?

100 milyar liralık, açıklandığı dönemdeki dolar kuruyla 15,5 milyar dolarlık bir ekonomik paketle durumu kurtarmaya çalıştık.

Eğer Donald Trump gibi gayet kapitalist bir başkanın yönetiminde, parası olmayanın kamu kaynaklarıyla tedavi edilmesine bile karşı Cumhuriyetçilerin iktidarında ABD, trilyonlarca dolarlık paket açıklıyorsa, vatandaşlarına para dağıtıyorsa iş ciddidir.
En son IMF’nin Bulgar asıllı Başkanı Kristalina Georgieva, salgının küresel ekonomi üzerindeki olumsuz etkilerine karşı 1 trilyon dolarlık kaynağı kullandırmaya hazır olduklarını açıkladı. Türkiye dahil tüm üyelerle çok yakın temas içinde olduklarını da söyledi.
Bu krizi atlatmak zorundayız. Kaynak beğenmeme lüksümüz de yok. Gerekirse, IMF’ye de Dünya Bankası’na da gidilir gerekirse para da basılır. Sermaye sınırlaması gerekiyorsa o da yapılır.

Bu kriz, dünyada birçok şeyi değiştirdi ve değiştirecek.

Aslında olaya kafa yoran herkes bunun farkında.
Krizden en az hasarla çıkan ülkeler, geleceği de belirleyecekler.
Bu ortamda görünen o ki Türkiye’nin açıkladığı ekonomik paket yeterli olmayacak. Alınan ek önlemlere bakılırsa paketin yeterli olmadığını iktidar da gördü.
Nitekim TÜSİAD da yaklaşık milli gelirin yüzde 10’u kadar, 500 milyar liralık bir desteğe ihtiyaç olduğunu açıkladı.
Bence, bu bile yetmeyebilir. Hatırlayalım, 2000-2001 krizinde bankaların maliyeti 55 milyar doları bulmuştu.
Suriyeliler için 40 milyar dolar harcadık. Hatta Cumhurbaşkanımız Sayın Recep Tayyip Erdoğan, 4 Mart’ta partisinin TBMM’deki grup toplantısında “40 milyar doları bu işte harcayan Türkiye evelallah bir 40 daha harcar” dedi.
Bütün bunlara kaynak bulan Türkiye, bu kriz için de kaynak bulur. Bulamazsa yaratır. Aksi takdirde bu kriz zor atlatılır.
Not: Bu yazı 10 Nisan 2020 tarihli Sonsöz Gazetesi’nde yayımlanmıştır.

Yorumlar

  1. Emrah13 Nisan 2020 20:33

    Çok uzun sürecek gibi duruyor :(

    YanıtlaSil
  2. Metin Türkyılmaz3 Haziran 2020 19:33

    Siz 13 Nisan'da bu yorumu yapmışsınız. Şimdi 3 Haziran hala sürüyor. Görünen o ki kısa zamanda kurtulamayacağız.

    YanıtlaSil

Yorum Gönder

Bu blogdaki popüler yayınlar

-Dolardaki artışın ekonomiye etkisi...

-
Yeniden düzenlenmiş -Döviz kurları Türkiye açısından her zaman sorun oldu. Geçmişte ABD Doları, Alman Markı, şimdi ABD Doları ve Avro’nun seviyesi Türk ekonomisindeki birçok parametreyi etkilediğini söylemek yanlış olmaz -Enerji açısından dışa bağımlı olan Türkiye, enerjiyi, hammaddeleri dolar, sanayi ürünlerinin çoğunu ise Avro ödeyerek alıyor. İhracatının yarıya yakınını AB ülkelerine yapan, turizm gelirlerinin büyük bölümünü bu ülkelerden sağlayan Türkiye’nin, döviz gelirlerinde avronun ağırlığı fazla… -Halen 3,3835 düzeyinde olan Merkez Bankası dolar alış kuru, yıl sonuna kadar böyle devam ederse, 2016 yılında ortalama kuru 3’ün üzerinde 3,0090 olarak gerçekleşecek -Bu durumda, Türkiye’nin GSYH’si 726,1 milyar dolarlık tahminin de düşecek, 2009’dan bu yanaki en düşük düzey olan 713,9 milyar dolara inecek -Kişi başına GSYH de tahmin edildiği gibi 9 bin 243 dolar olmayacak 9 bin 6 dolara düşecek -Türkiye, enerjinin hemen hemen tamamını ABD Dolar
Devamı

-Krizler ekonomisi-1994 krizi

-
          Neden 1994 krizi? Geçmişte de birçok kriz yaşayan, bu krizlerden derinden etkilenen bir ekonomi olan Türkiye’de, 1994 krizi, öncekilerle karşılaştırıldığında oldukça farklı bir krizdir. Yazıya konu olarak neden 1994 krizi seçilmiştir? Birinci neden yazının hacmiyle ilgilidir. Bütün krizleri yazmaya ne zamanımız ne de gücümüz yetmeyecekti. Bu nedenle konu olarak bu yazının yazıldığı tarihten önceki kriz olan 1994 krizi ele alındı.  Diğer bir neden ise Türk ekonomisinin her zaman temel sorunu olagelmiş cari işlemler krizi özelliği taşımasının yanı sıra 1994 krizinin, aynı zamanda, gelişmiş bir ekonomide görülen finans krizi niteliğinde olmasıdır. Bu oldukça dikkat çekicidir.  Üçüncü bir neden de bu krizin rakamsal boyutlarının öncekilerle karşılaştırılamayacak kadar büyük olmasıdır. İşte bu nedenlerle bu yazıya konu olarak 1994 krizi seçilmiştir.
Devamı

-Dolar sevdası hiç geçmiyor…

-
Yeniden düzenlenmiş -Merkez Bankası’nda, 15 Ocak 2008 tarihinde 1 lira 14,49 kuruşa kadar inen, 13 Ağustos 2018’de 6 lira 89,22 kuruşa kadar çıkan, 12 Ağustos 2018 gecesinde serbest piyasada 7 lira 22 kuruşu gören dolar kuru, ardından 30 Kasım 2018’de 5 lira 16,63 kuruşa kadar inmişti -Daha sonra dalgalı bir seyir izleyen dolar kuru, halen 5 lira 70,19 kuruş seviyesinde bulunuyor -Birinci Dünya Savaşı öncesi 22,5 kuruştan işlem gören ABD Doları, paradan 6 sıfır atılmasaydı, bugün 5 milyon 701 bin 900 lira olacaktı -ABD Doları, Merkez Bankası döviz kuru, 12 Temmuz 2019  itibarıyla son bir yılda yüzde 18,14, son iki yılda yüzde 57,99,  son üç yılda yüzde 97,05, son dört yılda yüzde 113,91,  son beş yılda yüzde 168,06, 16 Ocak 2008-12 Temmuz 2019 arasında geçen yaklaşık on bir buçuk yılda ise yüzde 398,03 arttı -Böylece, dolar, TL karşısında, son bir yılda 1,2, son 5 yılda 2,7, on bir buçuk yılda ise 5 katına yükseldi -Dolar, 27 Ağustos 2013’te 2, 7 E
Devamı

-Yalnızlık

-
İngiliz yazar Aldous Huxley, “vücut bulmuş her ruh yalnızlığa mahkûmdur” der. Aristoteles, “yalnızlıktan hoşlanan ya vahşi bir hayvandır ya da Tanrı” sözleriyle yalnızlığın insan doğasına ters olduğunu anlatır. Yine de önünde sonunda yalnızlık bizi yaşamımızın bir yerinde bulur. Kaçış yok… Yaşayacağız. Kaçış yok ama bazıları hiç istemese de yalnızlığı yaşarlar. Ece Ayhan ne güzel anlatmış bunu; “Ey yalnızlık! Herkesin koynuna girip çıkarsın da bir tek benimle mi düzenli bir ilişkin var?” diye… Çoğu büyük şairin ilham kaynağıdır yalnızlık. Aşkların son durağıdır. Her şeyi paylaşabilirsiniz. Mutluluk bile paylaşılır. Paylaşınca artar. Fakat, yalnızlığın büyük şairlerinden Özdemir Asaf’ın dizelere döktüğü gibi “yalnızlık paylaşılmaz, paylaşılsa yalnızlık olmaz”.
Devamı

-Güçlü bir ekonomi için ne yapmalı?

-
Güçlü bir ekonomi için yapılması gerekenler ve yol bellidir. Ekonomik ve siyasi istikrarı kurup koruyarak, üretime ve ihracata dayalı bir ekonomik yapı kurmak. Petrol, doğalgaz veya başka bir şey… Büyük miktarda döviz sağlayan bir geliriniz yoksa ki bu “büyük miktar” nüfusunuza ve ekonomik gelişmişliğinize göre değişir. Kuveyt için elde ettiği petrol geliri yeterli olabilir ama o gelir Türkiye boyutlarındaki bir ülkeyi kurtarmaz. Veya gelir seviyesi altlarda yer alan Sierra Leone’ye yetecek döviz geliri ile hemen hemen o ülkeye yakın nüfusa sahip Danimarka’nın ihtiyacı olan döviz geliri aynı olmaz. Sonuç olarak Türkiye boyutlarındaki bir ülke sadece petrol ve doğalgaz gibi gelirlerle ekonomisini sürdüremez. Nitekim, Suudi Arabistan’ın dünyada en büyük petrol geliri elde eden ülkesi olmasına rağmen tam bir ekonomik kriz yaşadığını görüyoruz. Buradan şu sonuç da çıkarılabilir Kerkük-Musul hayali kuranlar ve ülkenin oradan sağlanacak petrol ve doğalgaz geliriyle zengin olacağını dü
Devamı