-Koronavirüs kriziyle işsizlik pik yapacak

-

-Gerçek işsiz sayısı, daha koronavirüs salgını Türkiye’ye

gelmeden 7,3 milyona ulaştı

-CHP Genel Başkanı Kılıçdaroğlu, koronavirüs sebebiyle 400 bin

işyerinin kapandığını, 2 milyonu aşkın kişinin işsiz kaldığını söylüyor



Hal böyleyse geçici bir süre de olsa işsiz sayısı 9,3 milyona ulaşmış demektir.
Ülke olarak en büyük sorunumuz işsizliktir. Üretime dayalı, istihdam odaklı politikalar hayata geçirilmediği için de yıllardır bu sorun çözülmemiştir. İşsizlik oranı bazı yıllar yüzde 6’lara kadar inse de bazı yıllar yüzde 16’lara kadar çıksa da hep gündemde kalmıştır.
Suriyeli ve yabancılarla birlikte Ocak ayı itibarıyla 86,7 milyona ulaşan nüfusumuzun 62 milyonu 15 yaş üstündekilerden oluşuyor. Bunun 27,3 milyonu çalışıyor. 4 milyon 362 bini ise işsiz. İşgücünün yüzde 13,8’i, 15-24 yaş grubundaki genç nüfusun ise yüzde 24,5’i işsiz durumda. Gençlerin dörtte birinden fazlasının ne eğitimde ne de istihdamda olmaması ayrı bir sorun.
İşsizlerin dörtte birinden fazlası en az bir yıldır işsiz. Çalışanların üçte birine yakını olan 8,5 milyonu herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşuna bağlı değil, kayıt dışı.

 

-İstihdam piyasamız dökülüyor


Neresinden bakarsak bakalım istihdam piyasamız dökülüyor.
İşsizlik o kadar kronik bir hale geldi ki 2 milyon 796 bin kişi çalışmaya hazır olsalar da artık iş aramıyorlar. Çünkü iş bulma ümitleri yok. 129 bin kişinin ise devamlı bir işte değil, mevsimlik çalışıyor. Bu iki grup da aslında fiilen işsiz ama TÜİK işsiz saymıyor. Bunları dahil ettiğimizde işsizlikte gerçek rakama, 7 milyon 277 bine, işsizlik oranında da yüzde 21,1’e ulaşıyoruz.
Bu büyük kaynak israfıdır. Çalışmak isteyen 7,3 milyon insana iş veremiyor, üretim dışında tutuyoruz. İşgücü-GSYH hesaplarına göre yaklaşık 200 milyar dolarlık ek bir milli gelirden mahrum kalıyoruz.
Zaten berbat olan istihdam verileri koronavirüs salgınıyla daha da kötüleşti. Sadece biz değil tüm dünya büyük bir ekonomik krizle ve bunun yarattığı işsizlik sorunuyla mücadele ediyor.

 

-ILO: Dünyada 195 milyon kişi işsiz kalacak


Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO), istihdam piyasasıyla ilgili çok kötü sinyaller veriyor. Örgüt, koronavirüs salgınının yarattığı ekonomik krizin, 2020 yılının ikinci çeyreğinde küresel olarak çalışma saatlerinin yüzde 6,7’sini ortadan kaldırmasının beklendiğini, bunun da 195 milyon kişinin tam zamanlı işini kaybetmesi anlamına geleceğini duyurdu.
ILO Genel Direktörü Guy Ryder, gerek gelişmiş gerek gelişmekte olan ülkelerde işçiler ve işletmelerin felaketle karşı karşıya olduğunu bildirdi. Ryder, hızlı, kararlı ve birlikte hareket edilmesi gerektiğini, doğru ve acil önlemlerin hayatta kalma ile çöküş arasında fark oluşturulabileceğini belirtti.
Ülkemizdeki durum da farklı görünmüyor. Reuters’ın haberine göre, CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu, Fox TV’de İsmail Küçükkaya’nın sorularını yanıtlarken, 400 bin işyerinin koronavirüsten dolayı kapatıldığını, 2 milyon kişinin de buna bağlı olarak işini kaybettiğini söyledi.
Hal böyleyse geçici bir süre de olsa işsiz sayısı 9,3 milyona ulaşmış demektir.
İşin ilginci ILO Direktörünün açıklamasının, Kılıçdaroğlu’nun açıklamasını doğrular vaziyette olması. Eğer Ryder’in söylediği gibi dünyada 195 milyon kişi işsiz kalacaksa, bunun yaklaşık 2 milyonunun dünya nüfusunun yaklaşık yüzde 1,1’i oluşturan Türkiye’de olması gayet doğaldır.

 

-İşsizlik Fonu bu zamanda kullanılmayacak da ne zaman kullanılacak?


Yalnız şunu da unutmamak gerekiyor. Koronavirüs nedeniyle işsiz kalanların önemli bir bölümü, salgın aşıldıktan sonra ekonomide çarklar işlemeye başlayınca yeniden işlerine geri dönecek. Unutmayalım bu işsizlik geçici bir işsizlik. Fakat kalıcı hasarları da tabii ki olacaktır.
Nitekim ILO, 2020 yılı sonunda bile 25 milyon işsizin, koronavirüs salgınının yarattığı ekonomik kriz nedeniyle işsiz kalmaya devam edeceğini öngörüyor. Ki bunun Türkiye karşılığı da yaklaşık 275 bin kişi eder.
Sonuçta çok sayıda çalışan bu dönemde işsiz kalacak, gelire ihtiyaç duyacak.
Ne yapıp edip işsiz kalanlara düzenli ve yeterli bir gelir sağlamamız, bu süreci atlatmalarına yardım etmemiz gerekiyor.
Zaten İşsizlik Fonu da bugünler için değil mi? Yılsonu itibarıyla fondaki 131 milyar lira bu zamanda kullanılmayacak da ne zaman kullanılacak?

Bu yazı 14 Nisan 2020 tarihli Sonsöz Gazetesi’nde yayımlanmıştır.

Yorumlar

Yorum Gönder

Bu blogdaki popüler yayınlar

-Dolardaki artışın ekonomiye etkisi...

-
Yeniden düzenlenmiş -Döviz kurları Türkiye açısından her zaman sorun oldu. Geçmişte ABD Doları, Alman Markı, şimdi ABD Doları ve Avro’nun seviyesi Türk ekonomisindeki birçok parametreyi etkilediğini söylemek yanlış olmaz -Enerji açısından dışa bağımlı olan Türkiye, enerjiyi, hammaddeleri dolar, sanayi ürünlerinin çoğunu ise Avro ödeyerek alıyor. İhracatının yarıya yakınını AB ülkelerine yapan, turizm gelirlerinin büyük bölümünü bu ülkelerden sağlayan Türkiye’nin, döviz gelirlerinde avronun ağırlığı fazla… -Halen 3,3835 düzeyinde olan Merkez Bankası dolar alış kuru, yıl sonuna kadar böyle devam ederse, 2016 yılında ortalama kuru 3’ün üzerinde 3,0090 olarak gerçekleşecek -Bu durumda, Türkiye’nin GSYH’si 726,1 milyar dolarlık tahminin de düşecek, 2009’dan bu yanaki en düşük düzey olan 713,9 milyar dolara inecek -Kişi başına GSYH de tahmin edildiği gibi 9 bin 243 dolar olmayacak 9 bin 6 dolara düşecek -Türkiye, enerjinin hemen hemen tamamını ABD Dolar
Devamı

-Krizler ekonomisi-1994 krizi

-
          Neden 1994 krizi? Geçmişte de birçok kriz yaşayan, bu krizlerden derinden etkilenen bir ekonomi olan Türkiye’de, 1994 krizi, öncekilerle karşılaştırıldığında oldukça farklı bir krizdir. Yazıya konu olarak neden 1994 krizi seçilmiştir? Birinci neden yazının hacmiyle ilgilidir. Bütün krizleri yazmaya ne zamanımız ne de gücümüz yetmeyecekti. Bu nedenle konu olarak bu yazının yazıldığı tarihten önceki kriz olan 1994 krizi ele alındı.  Diğer bir neden ise Türk ekonomisinin her zaman temel sorunu olagelmiş cari işlemler krizi özelliği taşımasının yanı sıra 1994 krizinin, aynı zamanda, gelişmiş bir ekonomide görülen finans krizi niteliğinde olmasıdır. Bu oldukça dikkat çekicidir.  Üçüncü bir neden de bu krizin rakamsal boyutlarının öncekilerle karşılaştırılamayacak kadar büyük olmasıdır. İşte bu nedenlerle bu yazıya konu olarak 1994 krizi seçilmiştir.
Devamı

-Dolar sevdası hiç geçmiyor…

-
Yeniden düzenlenmiş -Merkez Bankası’nda, 15 Ocak 2008 tarihinde 1 lira 14,49 kuruşa kadar inen, 13 Ağustos 2018’de 6 lira 89,22 kuruşa kadar çıkan, 12 Ağustos 2018 gecesinde serbest piyasada 7 lira 22 kuruşu gören dolar kuru, ardından 30 Kasım 2018’de 5 lira 16,63 kuruşa kadar inmişti -Daha sonra dalgalı bir seyir izleyen dolar kuru, halen 5 lira 70,19 kuruş seviyesinde bulunuyor -Birinci Dünya Savaşı öncesi 22,5 kuruştan işlem gören ABD Doları, paradan 6 sıfır atılmasaydı, bugün 5 milyon 701 bin 900 lira olacaktı -ABD Doları, Merkez Bankası döviz kuru, 12 Temmuz 2019  itibarıyla son bir yılda yüzde 18,14, son iki yılda yüzde 57,99,  son üç yılda yüzde 97,05, son dört yılda yüzde 113,91,  son beş yılda yüzde 168,06, 16 Ocak 2008-12 Temmuz 2019 arasında geçen yaklaşık on bir buçuk yılda ise yüzde 398,03 arttı -Böylece, dolar, TL karşısında, son bir yılda 1,2, son 5 yılda 2,7, on bir buçuk yılda ise 5 katına yükseldi -Dolar, 27 Ağustos 2013’te 2, 7 E
Devamı

-Yalnızlık

-
İngiliz yazar Aldous Huxley, “vücut bulmuş her ruh yalnızlığa mahkûmdur” der. Aristoteles, “yalnızlıktan hoşlanan ya vahşi bir hayvandır ya da Tanrı” sözleriyle yalnızlığın insan doğasına ters olduğunu anlatır. Yine de önünde sonunda yalnızlık bizi yaşamımızın bir yerinde bulur. Kaçış yok… Yaşayacağız. Kaçış yok ama bazıları hiç istemese de yalnızlığı yaşarlar. Ece Ayhan ne güzel anlatmış bunu; “Ey yalnızlık! Herkesin koynuna girip çıkarsın da bir tek benimle mi düzenli bir ilişkin var?” diye… Çoğu büyük şairin ilham kaynağıdır yalnızlık. Aşkların son durağıdır. Her şeyi paylaşabilirsiniz. Mutluluk bile paylaşılır. Paylaşınca artar. Fakat, yalnızlığın büyük şairlerinden Özdemir Asaf’ın dizelere döktüğü gibi “yalnızlık paylaşılmaz, paylaşılsa yalnızlık olmaz”.
Devamı

-Güçlü bir ekonomi için ne yapmalı?

-
Güçlü bir ekonomi için yapılması gerekenler ve yol bellidir. Ekonomik ve siyasi istikrarı kurup koruyarak, üretime ve ihracata dayalı bir ekonomik yapı kurmak. Petrol, doğalgaz veya başka bir şey… Büyük miktarda döviz sağlayan bir geliriniz yoksa ki bu “büyük miktar” nüfusunuza ve ekonomik gelişmişliğinize göre değişir. Kuveyt için elde ettiği petrol geliri yeterli olabilir ama o gelir Türkiye boyutlarındaki bir ülkeyi kurtarmaz. Veya gelir seviyesi altlarda yer alan Sierra Leone’ye yetecek döviz geliri ile hemen hemen o ülkeye yakın nüfusa sahip Danimarka’nın ihtiyacı olan döviz geliri aynı olmaz. Sonuç olarak Türkiye boyutlarındaki bir ülke sadece petrol ve doğalgaz gibi gelirlerle ekonomisini sürdüremez. Nitekim, Suudi Arabistan’ın dünyada en büyük petrol geliri elde eden ülkesi olmasına rağmen tam bir ekonomik kriz yaşadığını görüyoruz. Buradan şu sonuç da çıkarılabilir Kerkük-Musul hayali kuranlar ve ülkenin oradan sağlanacak petrol ve doğalgaz geliriyle zengin olacağını dü
Devamı